7 ՏԱՐՈՒՄ ՀԱՅԱՍՏԱՆԻ ԲԱՆԿԻՐՆԵՐԸ ՀԱՐՍՏԱՑԱՆ 8 ԱՆԳԱՄ

05-08.03.2010

- Պարոն Գեղամյան, Դուք նշում եք, որ կառավարության մեղքով է երկրի տնտեսությունը հայտնվել ծանր վիճակում և կառավարությունը ոչ համարժեք է գնահատում իրավիճակը: Պետք է ենթադրել, որ ճգնաճամը,ըստ Ձեզ, շարունակվու՞մ է:

- Ֆինանսների և էկոնոմիկայի նախարարների պնդումներն առ այն, որ ՀՀ-ում ֆինանսատնտեսական ճգնաժամն ավարտված է, քանի որ 2010թ. հունվար ամսին նախորդ տարվա հունվարի նկատմամբ, իբր, արձանագրվել է ՀՆԱ-ի 2,4 %-անոց աճ, հարցին պարզունակ մոտեցման վառ դրսևորում է: Եվ դա ասվում է այն պարագայում, երբ 2010թ. հունվարին նախորդ տարվա դեկտեմբերի նկատմամբ ՀՆԱ-ն կազմել է 39,5%: Իսկ ինչ վերաբերում է այդ նույն ցուցանիշի հարաբերակցությանը 2009թ. հունվարի նկատմամբ, ապա անհրաժեշտ է տալ որոշ պարզաբանումներ: Նախ, նշենք, որ անցումային շրջանում գտնվող Հայաստանի Հանրապետության նման էկոնոմիկա ունեցող երկրների համար, որոնց արտարժույթին ներհատուկ է բարձր ոլոտիլություն (անգլ. volatiler -փոփոխական), ազգային արտարժույթի փոխարժեքի անկայունություն, մեծ տատանումներ համաշխարհային արտարժույթների` ԱՄՆ դոլարի, եվրոյի, շվեյցարական ֆրանկի, բրիտանական ֆունտ ստերլինգի նկատմամբ, մակրոտնտեսական ցուցանիշներն ընդունված է համեմատել համադրելի գներով: Նման մոտեցումն առավել պահանջված է մեր պայմաններում. հիշեցնենք, որ 2009թ. հունվար-փետրվար ամիսներին ԱՄՆ մեկ դոլարի միջին փոխարժեքը 305,48 դրամ էր, մինչդեռ նույն տարվա ապրիլ ամսվա միջինը 367,7 դրամ էր:

Հաշվի առնելով այդ իրողությունը, նշենք, որ 2009թ. հունվարին ՀՀ ՀՆԱ-ն կազմել է 132 մլրդ 7մլն 300 հազար դրամ կամ դոլարային արտահայտությամբ` 432 մլն 130,7 հազար դոլար: Իսկ այս տարվա հունվարին այն կազմել է 149 մլրդ 491,4 մլն դրամ կամ 395 մլն 972,2 հազար դոլար (1 դոլարի միջին փոխարժեքը եղել է 377,53 դրամ): Այստեղ ակնհայտ է դառնում այն իրողությունը, որ 2010թ. հունվարի ՀՆԱ-ն, անցած տարվա հունվարի նկատմամբ համադրելի գներով, կազմել է 2009թ. հունվարի ՀՆԱ-ի 95,3%-ը, այլ կերպ ասած` 2010-ի հունվարին, նախորդ տարվա հունվարի նկատմամբ համադրելի գներով, գրանցվել է ՀՆԱ-ի 4,7% անկում և ոչ թե 2,4%-ի աճ:

Այս վերլուծությունը հրամայական պահանջ է դարձնում ընդունել այն իրողությունը, որ մեր տնտեսությունը պաշարած տնտեսական ճգնաժամը հնարավոր կլինի հաղթահարել միայն և միայն այն դեպքում, եթե մենք կարողանանք նախ պատասխանել գեթ մեկ հարցի` որոնք են մեր երկրի էկոնոմիկան ճարագած ճգնաժամի տեսական պատճառները, պայմանավորված Կառավարության ու Կենտրոնական բանկի կողմից վարած քաղաքականությամբ: Այս տեսանկյունից պետք է նշենք, որ կառավարության և Կենտրոնական բանկի վարած հարկաբյուջետային և դրամավարկային քաղաքականությունը պետք է ուղղված լիներ ոչ թե ֆինանսական կապիտալի և խոշոր ներկրողների, այն էլ մենաշնորհային դիրք ունեցող, շահերի պաշտպանությանը, այլ նպատակամղվեր ու նպաստեր նյութական արտադրության, ծառայությունների, փոքր և միջին բիզնեսի շահերի պաշտպանությանը, նրանց  համար մրցակցային հավասար դաշտի ապահովմանը: Որպեսզի մենք ականատես չդառնանք մի իրողության, երբ էկոնոմիկայի նախարարության 2009թ. տարեկան հաշվետվության մեջ հատուկ առանձնացվում է «Գերակա խնդիրների և միջոցառումների ծրագրի իրականացման արդյունքների»  շարքում շարադրվում են այնպիսի գործառույթներ, «գործնական քայլեր», ինչպիսիք են` «Շշալցված հանքային ջրերին ներկայացվող պահանջների վերաբերյալ տեխնիկական կանոնակարգի»  հաստատումը կամ` «Հյութերին և հյութամթերքներին ներկայացվող պահանջների կանոնակարգում»-ը, դրանով իսկ տպավորություն ստեղծելով, որ այդ հարցերը երկրի էկոնոմիկայի համար բախտորոշ են և մեր բնակչության կողմից վաղուց ու սրտատրոփ սպասված: Ավելին, այդ փաստաթղթերի ընդունման մասին լուրը հանրությանը մատուցվում է իբրև մի մեծ ավետիս, այն էլ էկոնոմիկայի նախարարի կողմից:

ՈՒՐԵՄՆ ԿԱՌԱՎԱՐՈՒԹՅՈՒՆԸ ԴԱՏԱԽԱԶՈՒԹՅԱՆ ՀԵՏ ՓԱ՞Յ ՈՒՆԵՆ . . .

03-09.11.2009

Հարգելի ընթերցող, Ձեր դատին ենք ներկայացնում ս/թ հոկտեմբերի 26-ին Ազգային ժողովի նիստում «Հասարակության և պետության կարիքների համար սեփականության օտարման մասին» օրենքի նախագծի քննարկման ժամանակ «Ազգային Միաբանություն» խմբակցության ղեկավար Արտաշես Գեղամյանի բանավոր խոսքի շարադրանքը:

Հարգելի գործընկերներ, հոգեբանների շրջանում կա ընդունված մի տեսակետ: Եթե երկրում կատարվել է շատ ծանր հանցագործություն, որն իշխանություններն ուզում են քողարկել, ապա դրան որպես կանոն հաջորդում է մեծ հնչեղություն ունեցող որևէ ուրիշ գործ, ցանկալի է, որ վերջինս առնչվի կատարված այդ ծանր հանցագործության հետ: Խնդիրը մեկն է. մարդկանց ուշադրությունը շեղել այլ ուղղությամբ: Երբ ուշադիր հետևում ենք այն իրարանցմանը, որը պայմանավորված է այս օրինագծի («Հասարակության և պետության կարիքների համար սեփականության օտարման մասին») անընդմեջ քննարկումն Ազգային ժողովի վզով փաթաթելու հանգամանքով, ճիշտ և ճիշտ հիշում ու մտովի համաձայնվում ես հոգեբանների վերը նշված հայտնի տեսակետին:

Այժմ անդրադառնանք քննարկվող բուն հարցին: Ի՞նչ ի նկատի ունեմ՝ ասելով տեղի է ունենում ծանր հանցագործություն: Ի նկատի ունեմ այն, որ ճիշտ այս ամբիոնից էլ քանիցս թմբկահարվել է, թե Հայաստանի Հանրապետությունում գրանցվել է ՀՆԱ-ի աննախադեպ աճ և դրա առանցքը կազմում է շինարարության ոլորտը, ուր, մասնավորապես, 2005 թ. 2004 թ. նկատմամբ արձանագրվել է 134,2% աճի տեմպ: Սակայն գրանցված աճի տեմպը չէ, որ մտահոգիչ է, այլ դրա հետևում թաքնված անօրինակությունների շարքը: Բնականաբար, հետաքրքվում ես՝ այդ ինչի՞ արդյունքում և ինչպե՞ս է գրանցվել այդ աճը: Եվ երբ խորանում ես այդ հարցում, ապա հանդիպում ես զավեշտալի մեկ այլ փաստի, ըստ որի վնասով աշխատող կամ եկամուտ չունեցող շինարարական կազմակերպությունների տեսակարար կշիռը ընդհանուրի մեջ 2005 թ. ամփոփ տվյալների համաձայն կազմել է 34,5%: Կրկնում եմ, խոսքը տեսակարար կշռի մասին է:

Այսինքն՝ ստացվում է, որ շինարարական կազմակերպությունների միայն 65,5%-ն են ցույց տալիս, որ աշխատում են շահույթով: Մասնավորապես, 2005 թ. Ազգային վիճակագրական ծառայության՝ շինարարությունում գործող կազմակերպությունների ամփոփ ֆինանսական արդյունքների վերլուծության համաձայն տարեկան շահույթը կազմել է ընդամենը 2 մլրդ 206 մլն դրամ, իսկ ուղղակի վնասով աշխատող շինարարական կազմակերպությունների կրած վնասն էլ 587,7 մլն դրամ է եղել: Եվ ակամայից մտածում ես, թե մեր շինարարներին ֆինանսավորողներն ինչքան անձնազոհ ու հայրենասեր են, որ ավելի քան 425 մլրդ դրամի կատարած շինարարական ծավալների պայմաններում բավարարվել են ընդամենը 2 մլրդ 206 մլն դրամ շահույթով: Նկատենք, որ շինարարական այդ ծավալների 81,16%-ը բաժին է ընկնում Երևան քաղաքին, իսկ մենք Ձեզ հետ քաջ գիտակցում և տեսնում ենք, որ Երևան քաղաքում էլ այդ ամենը, փաստորեն, պայմանավորված է, այսպես կոչված, էլիտար շենքերի կառուցմամբ: Ցանկացած շինարարի եթե հարցնես, ապա կասի (բարեբախտաբար, մեր խմբակցությունում կա այդպիսինը՝ Ալեքսան Կարապետյանը), որ մասնագիտական վերլուծություններն վկայում են, որ Երևան քաղաքում մեկ քառակուսի մետր բնակարանային մակերեսի կառուցումը շինարարի վրա անգամ իսկ շուկայական ամենաթանկ գներով նստում է 250-ից 300 դոլար: Մինչդեռ դրանց վաճառքի շուկայական գները կազմում են ոչ ավել, ոչ պակաս նվազագույնը 750-ից 1500 դոլար: Այսինքն՝ մեկ քառակուսի մետր բնակելի մակերեսից ամենաքիչը ունեն 500-ից 1200 դոլար մաքուր շահույթ: Հիմա անցնենք պարզ թվաբանությանը:

ԵՐԲ ԺՈՂՈՎՈՒՐԴԸ ՏԵՐ ԿԿԱՆԳՆԻ ԻՐ ԻՐԱՎՈՒՆՔՆԵՐԻՆ

03-09.11.2006

… Հռոմեացիները ընկալեցին

հաղթելու արվեստը և պարտվողին

գթություն պարգևելը…

Ա.Աբրահամյան - Հաղորդման նպատակն է ներկայացնել կուսակցությունների մոտեցումները մեր ներքին և արտաքին քաղաքականության հրատապ խնդիրների շուրջ: Այսօր մեր հաղորդման հյուրն է «Ազգային Միաբանություն կուսակցության»  նախագահ Արտաշես Գեղամյանը: Նրա հետ բանավիճում են քաղաքագետ Աղասի Ենոքյանը և «168 ժամ»  թերթի տնտեսական մեկնաբան Արա Գալոյանը: Հաղորդմանը մասնակցում են նաև Վ.Բրյուսովի անվան լեզվաբանական պետական համալսարանի ու Երևանի պետական համալսարանի ուսանողները, ինչպեսև «Ժողովուրդն է տերը երկրի»  միավորման ներկայացուցիչները:

Եվ այսպես, պարոն Գեղամյան, ես չեմ կարող չհիշեցնել, որ 2003 թ. բանավիճելով Սերժ Սարգսյանի հետ Դուք առաջարկեցիք, որ Հայաստանը մտնի ռուբլու գոտու մեջ և հանրահավաքներից մեկի ժամանակ դիմեցիք անձամբ Վ.Պուտինին: Ձեր վերաբերմունքն այս երեք տարվա ընթացքում փոխվե՞լ է, սառե՞լ է ռուսների նկատմամբ, թե մնացել է նույնը:

Ա.Գեղամյան - Նախ, շնորհակալություն հայտնեմ Ձեր տված հարցում թաքնված գովազդի համար: Կնշանակի, 2003 թ. իմ բանավեճը Սերժ Սարգսյանի հետ այնքան տպավորիչ է եղել, որ երեքուկես տարի անց Դուք այդ բանավեճից դրվագներ եք մեջբերում: Հիշում եք նաև, որ ես հանրահավաքներից մեկի ժամանակ ռուսերեն լեզվով դիմեցի Վլադիմիր Վլադիմիրովիչ Պուտինին, դիմեցի ռուսերենով, որովհետև իմ տեղեկություններով նա հայերենին չի տիրապետում և, բնական է, որ իր համար հասկանալի, մայրենի լեզվով դիմեցի: Ինչ վերաբերում է՝ մոտեցումներս փոխվել են, թե չէ, փորձեմ հարցին փոքր-ինչ ընդարձակ պատասխանել: Այս կամ այն երկրների միջև առկա հարաբերությունները բնութագրելիս մենք նախևառաջ պետք է հարց տանք, արդյոք այդ հարաբերությունները բխո՞ւմ են Հայաստանի Հանրապետության Ազգային անվտանգության հայեցակարգից և շահերից, տեղավորվո՞ւմ են դրանք հայեցակարգային սկզբունքներում ու ձևակերպումներում, թե ոչ: Ցավոք, 8 տարիների ընթացքում, խոսքս իշխանափոխությունից հետո ընկած ժամանակահատվածի մասին է, մեր երկիրն այդպես էլ չունեցավ Ազգային անվտանգության հայեցակարգ: Հիմա խոստանում են, որ մոտ ժամանակներս կունենանք դա, քանզի արդեն փորձագիտական քննություն է բռնել: Չունենալով նման հայեցակարգ, ասել, թե հայ-ռուսական հարաբերությունները դրական միտում և դրական հեռանկար են խոստանում, թե ոչ, կլինի ոչ պրոֆեսիոնալ: Բայց, բնականաբար, իմ վերաբերմունքը ես պարտավոր եմ ներկայացնել: Մտովի վերհիշենք Հայաստանի աշխարհագրական դիրքը. մենք հարևան ենք Վրաստանի, Ադրբեջանի, Իրանի և Թուրքիայի հետ:

ԵՐԲ ՎՏԱՆԳՎԱԾ Է ՀԱՅՈՑ ՊԵՏԱԿԱՆՈՒԹՅՈՒՆԸ

31.10-20.11.2006

Հարգելի ընթերցող, ձեր դատին ենք ներկայացնում Արտաշես Գեղամյանի բանավոր զեկուցման շարադրանքը, որը հնչել է ս/թ հոկտեմբերի 16-ին «Հակակրիմինալ շարժման» կողմից կազմակերպված հասարակական լսումների ժամանակ: Զեկուցում, որը, իրավամբ, իշխանությունների վարած տնտեսական ու դրամավարկային արատավոր քաղաքականության դատավճիռը դարձավ: Ա.Գեղամյանի ելույթում համոզիչ բացահայտված է երկրում իրականացվող աննախադեպ կողոպուտի մեխանիզմը, որը ծանր հարված է հանրապետության գրեթե յուրաքանչյուր բնակչի և երկրի էկոնոմիկայի համար:

Հարգելի գործընկերներ, այսօր քննարկվող հարցը, թերևս, այն եզակիներից է, որը, ասես թե, լուսապատճենում է երկրի ողջ տնտեսությունը: Ստորև փորձեմ ներկայացնել խնդրո առարկա հարցի էությունը:

Եվ, այսպես, ի՞նչ են ասում մեր իշխանավորները, երբ ճգնում են հիմնավորել դոլարի արժեզրկումը և դրամի արժևորումը: Նախևառաջ պնդում են, որ դա պայմանավորված է տնտեսության դինամիկ զարգացմամբ ու օտարերկրյա մեծածավալ ներդրումներով: Մի խոսքով, ուզում են ժողովրդին համոզել, որ Հայաստանի տնտեսությունը չափազանց առողջ է և դրա պտուղն էլ այն է, որ ազգային դրամն արժևորվում է: Մինչդեռ պաշտոնական վիճակագրությունը վկայում է ճիշտ հակառակը՝ տնտեսության լուրջ հիվանդ լինելու մասին: Տնտեսությունը բնութագրող ցուցանիշները, որ այժմ բերելու եմ, վերցված են Հայաստանի Հանրապետության ազգային վիճակագրական ծառայության ու Կենտրոնական բանկի պաշտոնագրքերից:

Իշխանությունները, մասնավորապես, նշում են, որ դոլարի արժեզրկումն ու դրամի արժևորումը ՀՆԱ-ի աննախադեպ աճի հետևանք են: Ձեր ուշադրությանն եմ ներկայացնում հետևյալ թվերը. 2001 թ. մեկ դոլարի փոխարժեքը պաշտոնապես հայտարարված է եղել 555 դրամ: 2001 թ. ՀՆԱ-ի աճի տեմպերը նախորդ տարվա նկատմամբ եղել է 109,6%: 2002 թ. մեկ դոլարի փոխարժեքն աճել և դարձել է 573,35 դրամ, ՀՆԱ-ի աճի տեմպն էլ երկանիշ թվով է բնութագրվել. այն նախորդ տարվա նկատմամբ եղել է 112,9%: Շարունակեմ. 2003 թ. դոլարը կրկին արժևորվել է, մեկ դոլարն արժեցել է 578,77 դրամ և նույնպես արձանագրվել է ՀՆԱ-ի երկանիշ աճ, այն է՝ 113,9%: Այսինքն՝ պնդումը, թե դրամի արժևորումը պայմանավորված է տնտեսական աճով, վերը բերածս 3 տարվա ցուցանիշները փաստում են, որ դա ոչ այլ ինչ է, քան մեր իշխանությունների կողմից հրապարակ իջեցված ապատեղեկատվություն, բլեֆ: Իսկ երբ 2004 թ. արձանագրվում է արդեն ՀՆԱ-ի ավելի ցածր աճի տեմպ (եթե 2003 թ. 113,9% էր, ապա 2004 թ.՝ 110,1%), դոլարն արժեզրկվում է՝ դառնալով 533,40 դրամ: Նույն միտումն արձանագրվել է 2005 թ. և 2006 թ. ութ ամիսների ընթացքում: Իսկ ի՞նչպես կարելի է բացատրել այս ամենը. չէ՞ որ ՀՆԱ-ն ավելի դինամիկ էր աճում այն տարիներին, երբ աճ էր գրանցվել դոլարի փոխարժեքում: Պարզապես, 2003 թ. նախագահական և խորհրդարանական ընտրությունների ժամանակ իշխող տղերքն ընտրողներին կաշառք տալու համար ահագին ծախս էին քաշել և կրած «նյութական վնասը»  վերականգնելու համար գտել էին եզակի ճանապարհը, այն է՝ ժողովրդից հետ վերցնել իրենց տված գումարները: Ինչո՞ւ եմ ժողովրդից ասում, որովհետև բնակչության զգալի մասն օգտվում է դրսից ստացվող դոլարային օգնությունից, այսպես կոչված, տրանսֆերտներից, ինչն էլ կողոպուտի ենթարկեցին: Անգամ իսկ հաշվի չառան այն, որ եթե դրսից ստացվող դոլարային օգնությունը չլինի, ապա բոլորս գիտենք, որ ազգաբնակչության ճնշող մեծամասնությունը սովի կմատնվի: