ԱԴՐԲԵՋԱՆՆ ՈՒ ԹՈՒՐՔԻԱՆ ՌՈՒՍԱՍՏԱՆԻՆ ՆԵՐՔԱՇՈՒՄ ԵՆ ՂԱՐԱԲԱՂԻ ՇՈՒՐՋ ՊԱՏԵՐԱԶՄԻ ՄԵՋ

17.06.2011, Իրավունք

Ղարաբաղյան հակամարտության կարգավորման վերաբերյալ հրապարակումները, չնայած իրենց ողջ բազմազանությանը, իմ կարծիքով, մի թերություն ունեն. դրանցում, որպես կանոն, չի տրվում այն իրավիճակի հստակ բնութագիրը, որի մեջ գտնվում է Հարավային Կովկասի տարածաշրջանը, և չի նշվում նրա փոխկապվածությունն այն գործընթացների հետ, որոնք տեղի են ունենում Մեծ Մերձավոր Արևելքի տարածաշրջանում: Ավելին, Լեռնային Ղարաբաղի հակամարտության հիմնախնդրի էությունը հասկանալու համար չեն վերլուծվում այնքան հրատապ հարցեր, որոնցից են. առաջին` ներկայումս աշխարհաքաղաքական ի՞նչ գործընթացներ են ծավալվում աշխարհում, և դրանցում ի՞նչ տեղ է հատկացվում տարածաշրջանին, երկրորդ` ուժի միջազգային կենտրոնները ղարաբաղյան հակամարտության գոտում ի՞նչ մանիպուլյացիաներով կկարողանան դրանք ենթարկեցնել Մեծ Մերձավոր Արևելքի երկրների պետական կարգի փոխակերպման` իրենց առջև դրված նպատակներին հասնելուն, երրորդ` որքանո՞վ է իրատեսական հակամարտության կարգավորման շրջանակում հասնել այն բանին, որ Ռուսաստանն ակտիվորեն ներգրավված չլինի որպես խաղաղության և կայունության երաշխավոր Հարավային Կովկասի և Մեծ Մերձավոր Արևելքի տարածաշրջաններում:
Ղարաբաղյան հակամարտության կարգավորման վերաբերյալ վերլուծական նյութերի մեծամասնությունում, չգիտես ինչու, չի տրվում դրա լուծման վրա Մեծ Մերձավոր Արևելքի տարածքում Թուրքիայի նոր դերի հնարավոր ազդեցության, ինչպես նաև Իսրայել պետության գործոնի հնարավոր փոխակերպման մասին գնահատականը «Նոր կարգի», ավելի ճիշտ` «անկարգության» հաստատման գործում` Ադրբեջանի և Իսրայելի հարաբերությունների համակողմանի խորացման համատեքստում:
Սա ամենևին էլ հարցերի ամբողջական ցանկը չէ, որոնց պատասխանները կօգնեն ավելի լավ հասկանալ այն գործընթացների էությունը, որոնք սերմանվում են որպես «կառավարելի քաոս» Հյուսիսային Աֆրիկայի երկրներից մինչև Ինդոնեզիա ընկած տարածքում: Որպես կանոն, հավուր պատշաճի ուշադրություն չի հատկացվում նաև միանգամայն էական այն դերին, որը կարող է խաղալ Իրանի Իսլամական Հանրապետությունը ոչ միայն Լեռնային Ղարաբաղի հակամարտության կարգավորման հարցերում, այլև որպես ազդեցության կարևոր գործոն ինչպես Հարավային Կովկասի տարածաշրջանի, այնպես էլ Իրանին սահմանակից պետությունների (դրանք լինեն Սիրիան, Իրաքը, Պարսից ծոցի պետությունները, առավել ևս` Աֆղանստանը, որի ղեկավարության հետ իսլամական հանրապետությունը բարեկամական-ֆինանսական խիստ նրբանկատ հարաբերություններ է պահպանում) կայունության վրա:

ՀԱՅԵՐԻՍ, ԻՆՉՊԵՍ ԵՐԲԵՎԷ, ԼՈՒՍԱՎՈՐՈՒՄ Է ՀՅՈՒՍԻՍԱՅԻՆ ՀԵՌԱՆԿԱՐԸ

03.06.2011, Իրավունք

Եվ այսպես, 2011թ. մայիսի 26-ին ԵԱՀԿ Մինսկի խմբի համանախագահող երկրների նախագահներ Դմիտրի Մեդվեդեւը, Բարաք Օբաման եւ Նիկոլա Սարկոզին ֆրանսիական Դովիլում, G-8-ի գագաթաժողովի շրջանակում, համատեղ Հայտարարություն (թվով երրորդը) ընդունեցին Լեռնային Ղարաբաղի հակամարտության վերաբերյալ (Հայտարարություն): Անցած մի քանի օրում Հայաստանի Հանրապետության ԶԼՄ-ներում այդ Հայտարարությանը վերաբերող տարաբնույթ մեկնաբանությունների պակաս չկար: Սույն հոդվածի նպատակը չէ համաձայնել կամ վիճարկել դովիլյան փաստաթղթի վերաբերյալ գնահատականներն ու մեկնաբանությունները: Առավել կարեւոր է թվում վերլուծել մեր քաղաքական ուժերի գործողությունների արդյունավետությունը Ռուսաստանի, Հայաստանի եւ Ադրբեջանի նախագահների` Լեռնային Ղարաբաղի հակամարտության կարգավորման վերաբերյալ գալիք գագաթաժողովի նախաշեմին, որը տեղի կունենա հունիսի 25-ին` Կազանում:
Չէ± որ Հայտարարության մեջ հստակ նշված է. ՙ...մենք կոչ ենք անում Հայաստանի եւ Ադրբեջանի նախագահներին քաղաքական կամք դրսեւորել եւ ս. թ. հունիսին կայանալիք հայ-ադրբեջանական գագաթաժողովի ընթացքում ավարտել Հիմնարար սկզբունքների շուրջ աշխատանքները՚: Սրանով ԱՄՆ-ի եւ Ֆրանսիայի նախագահները հավաստեցին, որ լրիվ վստահում են Ռուսաստանի նախագահ Դմիտրի Անատոլիի Մեդվեդեւին` Լեռնային Ղարաբաղի հակամարտության կարգավորման գործում միջնորդական ջանքեր գործադրելու մեջ, նրան քարթ-բլանշ տվեցին` վարելու այդ բանակցություններն իրենց երկրների անունից: Հայտարարության մեջ միաժամանակ նախազգուշացում կա այն մասին, որ ՙՀետագա ձգձգումը (Լեռնային Ղարաբաղի հակամարտության կարգավորումը - Ա. Գ.) միայն հարցականի տակ կդնի կողմերի հանձնառությունը` հասնելու համաձայնության՚: Նման կոշտ գնահատական դրանից առաջ այդ պետությունների` լ’Ակվիլայում (Իտալիա) 2009 թ. հուլիսին եւ Մոսքոկում (Կանադա) 2010 թ. հունիսին ընդունած համատեղ հայտարարություններում չէր եղել: Ավելին, դովիլյան փաստաթղթում, ի տարբերություն մինչ այդ ընդունվածների, նաեւ հայտարարվել է. ՙՄենք` ԵԱՀԿ Մինսկի խմբի համանախագահ երկրների` Ռուսաստանի Դաշնության, Ամերիկայի Միացյալ Նահանգների եւ Ֆրանսիայի Հանրապետության նախագահներս, համոզված ենք, որ եկել է Լեռնային Ղարաբաղի հակամարտության բոլոր կողմերի` խաղաղ կարգավորմանն ուղղված վճռական քայլ անելու ժամանակը՚: Այսպիսով, ակնհայտ է դառնում, որ Դ. Մեդվեդեւը, Բ. Օբաման եւ Ն. Սարկոզին միանգամայն վճռական են տրամադրված Հայաստանի եւ Ադրբեջանի նախագահներին հունիսին Լեռնային Ղարաբաղի խաղաղ կարգավորման Հիմնարար սկզբունքների մասին համաձայնություն ստորագրել տալու ուղղությամբ:

СОЗДАНИЕ ЕДИНОГО ЭКОНОМИЧЕСКОГО И ПОЛИТИЧЕСКОГО СОЮЗА АРМЕНИИ, АЗЕРБАЙДЖАНА И ГРУЗИИ С РОССИЕЙ, КАЗАХСТАНОМ И БЕЛОРУССИЕЙ – ВАЖНЕЙШЕЕ УСЛОВИЕ СОХРАНЕНИЯ НЕЗАВИСИМОСТИ НАШИХ СТРАН И ОБЕСПЕЧЕНИЯ МИРА И БЕЗОПАСНОСТИ В КАВКАЗСКОМ РЕГИОНЕ

06-09.05.2011, Иравунк

28-29 апреля т.г. в столице Северной Осетии Владикавказе под эгидой Президента Российской Федерации Д.А.Медведева состоялась Вторая международная региональная конференция “Великая Победа, добытая единством: Кавказ в годы Великой Отечественной войны”.

На пленарном заседании конференции выступил председатель партии “Национальное Единение” Арташес Гегамян. Выступление Арташеса Гегамяна со стороны участников конференции было признано очень актуальным.  Представляем Вашему вниманию текст выступления Арташеса Гегамяна.

События последних четырёх месяцев, которые всколыхнули страны Большого Ближнего Востока, возвестили о начале нового переустройства мира, установления нового мирового порядка, достижение которого предполагается осуществить посредством инициирования глобального беспорядка. Кровавые события, которые имели место в Египте, Тунисе, Алжире, Бахрейне, Йемене, Сирии, Ливии убеждают нас в том, что в регионе Большого Ближнего Востока насаждается и на практике реализуется теория управляемого хаоса. Свидетельством этому является схожесть сценариев по дестабилизации внутриполитической обстановки в каждой из этих стран. В любой из них мишенью атак со стороны объединившихся разнородных оппозиционных сил явились лично лидеры этих государств, а инициаторами волнений широких слоёв населения, как правило, стала молодёжь. Причём наибольшую активность проявили те из них, которые, в основном, либо обучались, либо проходили своеобразную стажировку в университетах “демократии” в странах Запада.

Можно было также проследить и другую тенденцию: после начала протестных выступлений к оппозиции примыкали представители действующих властей из числа сотрудников госаппарата и силовых структур. Примечательно и то, что массовые протестные движения объединяли под своими знамёнами представителей самых различных слоёв населения, объективно недовольных своим социальным положением, коррупцией, произволом властей и другими негативными явлениями, которые десятилетиями накапливались и были имманентно присущи правящим режимам государств Большого Ближнего Востока.

Ещё одной характерной особенностью протестных выступлений следует признать факт отсутствия ярко выраженных, общепризнанных харизматических лидеров, что в конечном итоге возымело отрицательные последствия. Здесь речь вовсе не об установлении новых авторитарных или диктаторских режимов, а о том, что в условиях отсутствия подлинных лидеров консолидировать народы стран, в  которых добились отстранения прежних правителей, не представляется возможным. Ясно, что накопившиеся в этих государствах проблемы, как-то: потребность в обеспечении социальной справедливости, установлении традиций равенства перед законом, уменьшении уровня безработицы и нищеты – в короткие сроки невозможно разрешить. В этих странах при отсутствии объединительных идей, а также лидеров, способных консолидировать нацию вокруг этих идей, в условиях разнородности протестных слоёв, осуществивших смену власти, для внешних сил создаётся благодатная почва для того, чтобы повторно ввергнуть эти госудаоства в состояние управляемого хаоса.

И, наконец, ещё одной характерной особенностью процессов, происходящих во всех этих государствах, явилось то обстоятельство, что для достижения целей дестабилизации в качестве важнейшего инструмента выступили интернет и социальные сети, которые, по сути, стали грозным оружием, своеобразными штабами по организации и координации протестных движений. Подобная идентичность основополагающих принципов, которые были положены в основу борьбы по свержению правящих режимов в отдельных странах Большого Ближнего Востока, вполне объяснима, так как они имеют общую основу. Эти принципы содержатся в разработках основателя института имени Альберта Эйнштейна (США) и сегодня здравствующего американского ученого, доктора философии Джина Шарпа (Gene Sharp). В своих книгах “От диктатуры к демократии” (“From Dictatorship to Democracy”) и “198 методов ненасильственных действий” (“198 Methods of Nonviolent Action”) он подробно описывает, что и как необходимо сделать для свержения правящих недемократических режимов. В свете вышеизложенного может возникнуть вопрос: почему приписывать Джину Шарпу идеологическое авторство протестных движений в странах Большого Ближнего Востока, которые переросли, трансформировались в прямое военное противостояние, повлекшее за собой большое кровопролитие? Ведь сей учёный позиционирует себя в качестве сторонника ненасильственных методов перехода от диктатуры к демократии. Увы, это позиционирование лишь на словах. Так, в предлагаемых Шарпом “Методах ненасильственных действий” в разделе “Методы отказа от политического сотрудничества” пункт 148 состоит из одного единственного слова: “мятеж”. Здесь уже не приходится говорить о том, что сутью предлагаемых американским учёным методов ненасильственной смены диктаторских режимов является использование политического и экономического саботажа. Думается, что Шарп, который более 30 лет в Гарвардском университете вёл исследовательскую работу в области международных отношений, прекрасно понимает, что предлагаемый им политический и экономический саботаж со временем неизбежно приведет к тому, что народы перестанут подчиняться властям. В этих условиях правящие режимы неизбежно окажутся перед дилеммой: либо насильственно подавлять народные волнения, либо добровольно отречься от власти. Как показывают последние события, правящие режимы государств, охваченных волнениями, все без исключения избрали первый путь, а именно: насильственное подавление народных волнений, которое обернулось большим кровопролитием.

ՄԽՐՃՎՈ՞ՒՄ Է ԱՐԴՅՈՔ ՀԱՅԱՍՏԱՆԸ ԿԱՌԱՎԱՐԵԼԻ ՔԱՈՍԻ ՄԵՋ

25.02.2011, Իրավունք

Մեծ Մերձավոր Արեւելքը ցնցած վերջին իրադարձությունները լուրջ խորհրդածությունների տեղիք են տալիս Հարավկովկասյան տարածաշրջանում, մասնավորապես Հայաստանում ու Ադրբեջանում` Լեռնային Ղարաբաղի չլուծված հակամարտության հետեւանքով, իրավիճակի ապակայունացման հնարավորության շուրջ, երկրներ, որոնք արդեն 17 տարի գտնվում են ոչ պատերազմ, ոչ խաղաղություն վիճակում: Ապակայունացումը դրանցից յուրաքանչյուրում, ակնհայտ է, հղի է ռազմական գործողությունների սադրումով, որը, իր հերթին, ունի լայնածավալ պատերազմի վերածվելու բոլոր նախադրյալները: Միեւնույն ժամանակ, պատմության մեջ մեկ անգամ չէ, որ անգամ ապստամբությունների եւ հեղափոխությունների թվում է թե ամենախառնակ ժամանակներում այս կամ այն ժողովուրդները, արտաքին ռազմական սպառնալիքի առկայության պարագայում, հրաժարվել են ներքին հակամարտություններ սանձազերծելուց եւ համախմբվել են թշնամուն հակազդելու համար:
Ընդ որում` ներքին անկայունություն եւ հարեւան պետությունների հետ չլուծված հակամարտություններ ունեցող պետությունների ղեկավարները կանգնել են երկընտրանքի առջեւ: Վերջիններիս ընտրությունը մեծ չի եղել. նրանք կարող են իշխանությունը հանձնել երկրում գործող արմատական ընդդիմությանը, ինչը, սակայն, ագրեսիվ տրամադրված հարեւաններին անխուսափելիորեն կգայթակղի` օգտվել իշխանության հանձնմամբ պայմանավորված անորոշության այդ շրջանից: Գաղտնիք չէ, որ իշխանափոխությունը ենթադրում է նաեւ երկրի զինված ուժերի Գերագույն գլխավոր հրամանատարի փոփոխություն, ինչը կարող է ռազմական գործողությունների պատճառ դառնալ: Հնարավոր է նաեւ մեկ այլ սցենարի իրականացում. երկրում իրադրության ապակայունացման պարագայում իշխանությունները կարող են հրադադարի գծում նախաձեռնել ռազմական գործողություններ: Մեր տարածաշրջանի պայմաններում` Լեռնային Ղարաբաղի եւ Ադրբեջանի Հանրապետության միջեւ: Սա բացառել չի կարելի, քանի որ ադրբեջանական կողմը վերջին տարվա ընթացքում շաբաթական միջինը մոտ 150-200 անգամ խախտել է հրադադարի ռեժիմը, ինչը 2010թ. հայկական կողմի համար 15 մարդու կյանք արժեցավ: Միանգամայն որոշակիորեն կարելի է պնդել, որ այս պայմաններում Հայաստանի Հանրապետության իրավիճակի ապակայունացմանն ուղղված արմատական ընդդիմության ցանկացած գործողություն հայ հասարակության զգալի մասի կողմից ընկալվելու է ոչ այլ կերպ, քան դավաճանություն ազգային շահերին: Երկրում ներքաղաքական իրադրության կարգավորման հնարավոր ուղիներից մեկը կարող է դառնալ արմատական ընդդիմության գործողությունների ուժային կասեցումը: Ընդ որում` հարկ է հստակ գիտակցել, որ, ի տարբերություն նախորդ տարիների, ՀՀ քաղաքացիների զանգվածային բողոքի ելույթները` բնակչության զգալի մասի սոցիալական վիճակի վատթարացման պատճառով, անկանխատեսելի հետեւանքներ կունենան:
Մինչ պարզաբանելը, թե Հայաստանի Հանրապետության պայմաններում որքանո՞վ է իրական սոցիալական պայթյունի հնարավորությունը, նշենք, որ մեր երկրի նկատմամբ ոչ բարեկամաբար տրամադրվածների կողմից վաղուց արդեն արեւմտյան քաղտեխնոլոգների փորձարկած մոդելները կիրառելիս` միանգամայն հնարավոր է, որ հանրահավաքներն ու երթերը վերաճեն լայն զանգվածների ապստամբության, հեղափոխության, որը վերջնարդյունքում կարող է հանգեցնել գործող ռեժիմի անկմանը: Հայաստանում իրավիճակի զարգացման նման սցենարները հաշվի առնելով` դիտարկենք, թե ինչպիսին կարող է լինել մեր երկրի ներքին գործընթացների վրա, մասնավորապես, ԵԱՀԿ Մինսկի խմբի համանախագահ երկրների, Իրանի Իսլամական Հանրապետության, Թուրքիայի, Վրաստանի ազդեցությունը: Փորձենք նաեւ հասկանալ. Մեծ Մերձավոր Արեւելքում տեղի ունեցող իրադարձությունները կսահմանափակվե՞ն արդյոք այն երկրներով, որոնցում արդեն տեղի է ունեցել իշխանափոխություն կամ էլ շարունակվում են քաղաքացիների զանգվածային ելույթները: Որքանո՞վ է իրական այդ գործընթացների փոխադրվելը մեր տարածաշրջան: Պակաս կարեւոր չէ նաեւ պարզել, թե ներկայումս որքանո՞վ է արդիական Մեծ Մերձավոր Արեւելքի ժողովրդավարայնացման ծրագիրը, որն առաջ էր քաշել դեռ Ջորջ Բուշ-Կրտսերի հանրապետական վարչակազմը: Այս եւ բազմաթիվ այլ հարցերի պատասխանները կարող են լույս սփռել առաջիկայում Հայաստանի իրավիճակի զարգացման հնարավոր սցենարների վրա: