ԱԶԳԱՅԻՆ ԺՈՂՈՎԻ ԱՌԱՋԻԿԱ ԸՆՏՐՈՒԹՅՈՒՆՆԵՐԸ ԲԱԽՏՈՐՈՇ ԵՆ ԼԻՆԵԼՈՒ

05.11.2011, Հայոց աշխարհ

Այս օրերին Հայաստանի լրատվամիջոցների ուշադրության կենտրոնում են երկրում իրականացվող կադրային փոփոխությունները:

Ցավոք, բազմաթիվ հրապարակումներում, վերլուծություններում ու մեկնաբանություններում հիմնականում այդ փոփոխությունները բացատրվում են ինչով ասես, ստվերում թողնելով դրանց առանցքային նշանակությունը: Մինչդեռ եթե ընթացող գործընթացներին նայես երկրի ապագայով մտահոգվածի աչքերով, ապա չես կարող չտեսնել, չգիտակցել կատարվածի հեռահար նպատակներն ու կարեւորությունը: Եվ այսպես:

Նախագահ Սերժ Սարգսյանի խոստումն առ այն, որ ԱԺ առաջիկա ընտրություններն իրենց ազնվությամբ, թափանցիկությամբ եւ ժողովրդավարությամբ լինելու են աննախադեպ Հայաստանի Հանրապետության նորագույն պատմության մեջ, անգամ թերհավատների մեջ այլեւս որեւէ կասկած չպետք է հարուցեն:

Սերժ Սարգսյանի քաղաքական հեռատեսությունը այս հարցում հատկապես տպավորիչ է, հաշվի առնելով այն հանգամանքը, որ այս օրերին հարեւան Ադրբեջանում ընթանում են բուռն քննարկումներ այդ երկրի հաջորդ նախագահի իշխանական թեկնածուի ընտրության շուրջ: Այստեղ խնդիր է դրված կամ հերթական անգամ «ընտրել» Իլհամ Ալիեւին, կամ նրա կնոջը` Մեհրիբան Ալիեւա-Փաշաեւային:

Եթե խորհրդարանական ժողովրդավարական ընտրություններ անցկացնելու նախագահ Սերժ Սարգսյանի ծրագիրն իրագործվի (իսկ վերջին շրջանում նախագահի կատարած քայլերը հույս են ներշնչում, որ այդպես էլ լինելու է), ապա ընտրություններից հետո Հայաստանի Հանրապետությունը շատ ավելի ուժեղացած դուրս կգա:

Դա իր հերթին դրական ազդեցություն կգործի Լեռնային Ղարաբաղի հակամարտության կարգավորման հարցում, հատկապես այն պարագայում, երբ Թուրքիայի վարչապետ Ռեջեփ Թայիփ Էրդողանը, Ֆրանսիայի Լազուրի ափին G20-ի շրջանակում հանդիպելով Գերմանիայի Դաշնային Հանրապետության կանցլեր Անգելա Մերկելին, անթաքույց խնդրել է օգնել Թուրքիային՝ անդամակցելու Եվրամիությանը, ինչպես նաեւ աջակցել Լեռնային Ղարաբաղի հակամարտության խաղաղ կարգավորմանը, 1915թ. Հայոց ցեղասպանության ճանաչման հետ կապված գործընթացներին։

Եթե սրան հավելենք նաեւ այն, որ ԵԱՀԿ նորընտիր գլխավոր քարտուղար Լամբերտո Զանիերին նոյեմբերի 1-ին թուրքական Today”s Zaman պարբերականին տված հարցազրույցում կարեւորել էր Թուրքիայի դերակատարությունը տարածաշրջանում ընթացող գործընթացներում, շեշտադրելով, որ այդ երկիրը սահմանակից է երկու երկրների` Ադրբեջանի եւ Հայաստանի հետ։ Միաժամանակ կոչ էր արել թուրքերին` «պայմաններ ստեղծել երկխոսության զարգացման համար» Հայաստանի եւ Ադրբեջանի միջեւ Լեռնային Ղարաբաղի հակամարտության կարգավորման նպատակով, ապա պատկերը ամբողջական կդառնա:

ԱՐԴԻ ՌՈՒՍԱՍՏԱՆԻ ԱՌԱՋՆՈՐԴՆԵՐԸ ԵՎ ՆՈՐ ԱՇԽԱՐՀԱԿԱՐԳԸ

27.09.2011, Հայոց Աշխարհ

Սեպտեմբերը հագեցած էր իրադարձություններով, որոնք կարող են գլոբալ հետեւանքներ ունենալ համաշխարհային զարգացման համար։

Դրանց թվին, իրավամբ, հարկ է դասել ՄԱԿ-ի Գլխավոր ասամբլեայի 66-րդ նստաշրջանի աշխատանքը Նյու Յորքում, նստաշրջանի բացման ժամանակ ԱՄՆ նախագահ Բարաք Օբամայի ելույթը, Իրանի Իսլամական Հանրապետության նախագահ Մահմուդ Ահմադինեժադի, Պաղեստինյան ինքնավարության նախագահ Մահմուդ Աբասի, Հայաստանի Հանրապետության նախագահ Սերժ Սարգսյանի, Թուրքիայի վարչապետ Ռեջեփ Թայիփ Էրդողանի ելույթները։

Նշանակալի իրադարձություն էր նաեւ Իրանի Բուշեհրի ԱԷԿ-ի գործարկումը՝ կառուցված ռուսական «Ատոմստրոյէքսպորտ» ընկերության կողմից, եւ դրան հաջորդած՝ Իրանի նախագահի հայտարարությունն առ այն, թե Իրանը բանակցություններ է վարում Ռուսաստանի հետ նոր միջուկային ռեակտորներ կառուցելու վերաբերյալ։

Իրանի եւ Ռուսաստանի միջեւ ատոմային էներգետիկայի բնագավառում հնարավոր գործարքների ծավալները գնահատելու համար նշենք, որ Իրանին անհրաժեշտ է, ի հավելումն առկա հզորությունների, ներառյալ 1000 մգվտ հզորությամբ եւ 1 մլրդ դոլար արժողության Բուշեհրի ԱԷԿ-ը, արտադրել եւս 19 հազար մգվտ էլեկտրաէներգիա։

Հարավային Կովկասի տարածաշրջանի շրջանակներից իր մասշտաբներով դուրս եկող իրադարձությունների թվին պետք է դասել զորահանդեսը, որ տեղի ունեցավ սեպտեմբերի 21-ին Երեւանում, Հայաստանի Հանրապետության անկախության քսանամյակի կապակցությամբ։

ԵԿԵԼ ԵՆ ԾԱՂՐԱԾՈՒՆԵՐԻ ՄԱՇՎԱԾ ՀՆԱՐՔՆԵՐԻ ՈՒ ԱՆՀԵԹԵԹ ՋՂԱՁԳՈՒՄՆԵՐԻ ԺԱՄԱՆԱԿՆԵՐԸ

13.09.2011, Հայոց Աշխարհ

Օրերս «Ռեգնում» գործակալությունը եւ «Հայոց Աշխարհ» օրաթերթը «Եվրասիական Միության ստեղծումը ինքնիշխանության պահպանման միակ միջոցն է» վերնագրի ներքո տպագրել էին «Ազգային Միաբանություն կուսակցության» նախագահ Արտաշես Գեղամյանի հոդվածը:

Այն, որ դրանում տրված էր արդի ժամանակաշրջանում մեր երկրում եւ Հարավային Կովկասի ողջ տարածաշրջանում ընթացող զարգացումների խորը վերլուծություն, գալիս է ապացուցելու այն փաստը, որ անցած օրերի ընթացքում այդ հոդվածին անդրադարձել էին մի քանի տասնյակ հազար ինտերնետային այցելուներ:

Ինչո՞վ է պայմանավորված նման մեծ հետաքրքրությունն ու արձագանքը: Իր վերլուծության մեջ Ա.Գեղամյանը հիմնավորել էր, որ Մերձավոր Մեծ Արեւելքում ընթացող արյունալի զարգացումները անտարակույս իրենց լուրջ ազդեցությունը կթողնեն նաեւ մեր տարածաշրջանի վրա, հատկապես Սիրիա, Թուրքիա, Իրան եռանկյունում, ինչպեսեւ կանդրադառնան Ադրբեջանի, Լեռնային Ղարաբաղի, Հայաստանի հանրապետությունների միջեւ առկա հարաբերությունների վրա:

Այս իրողությունների առկայության համապատկերում Գեղամյանն առավել կարեւորել էր հայկական երկու պետությունների դեմ իրականացվող լրատվական պատերազմի փաստը, դրա թիկունքում կանգնած արտաքին ուժերի եւ ներսի 5-րդ շարասյան առավել ակտիվ գործող անձանց դիմակները պատռելը:

ԵՎՐԱՍԻԱԿԱՆ ՄԻՈՒԹՅԱՆ ՍՏԵՂԾՈՒՄՆ ԻՆՔՆԻՇԽԱՆՈՒԹՅԱՆ ՊԱՀՊԱՆՄԱՆ ՄԻԱԿ ՄԻՋՈՑՆ Է

07-09, 09.2011, Հայոց աշխարհ

Օրերս Ռուսաստանի պրոֆեսիոնալ եւ բարեխիղճ վերլուծաբան-քաղաքագետներից մեկն արդարացիորեն նկատել է, որ իշխանություն-ընդդիմություն կեղծ երկխոսությունը Հայաստանի ինտելեկտուալ դաշտից դուրս է մղել հիրավի ռազմավարական ամեն բան։
Ավելին, միանգամայն արդարացի երկյուղ է հայտնել, թե այդ «դատարկ երկխոսության» ավարտից հետո հայերը կպարզեն, որ մինչ նրանք զրուցում էին, շուրջն աշխարհը կտրականապես փոխվել է։ Ցավով նշվել է նաեւ, որ երեւանյան քաղաքական բեմահարթակը, որն ավելի վաղ ավանդաբար ռազմավարական մտածողության ճաշակ էր ցուցաբերում, ներկայում կորցրել է իր այդ որակը, ինչը երկրի համար կարող է վերածվել պատմական աղետի։
Չեմ թաքցնում, որ նման տհաճ, բայցեւ միաժամանակ արդարացի գնահատականն օբյեկտիվորեն բնութագրում է քաղաքական այն բանավեճի մակարդակը, որ վարվում է Հայաստանի տպագիր եւ էլեկտրոնային ԶԼՄ-ների ճնշող մեծամասնության էջերում։ Ուստի ակնհայտ է, որ հարկավոր է գործուն միջոցներ ձեռնարկել նման իրավիճակից դուրս գալու համար։
Անհրաժեշտ է քաղաքական բանավեճի մակարդակը համապատասխանեցնել արդիականության մարտահրավերներին, այն բարդագույն խնդիրներին, որոնք կուտակվել են Մեծ Մերձավոր Արեւելքի տարածաշրջանում, ինչպես նաեւ հենց Հարավային Կովկասում։ Մեր պարագայում դա կօգնի Հայաստանի պետական այրերին եւ քաղաքական գործիչներին համատեղ ջանքերով մշակել այսքան բուռն եւ վտանգավոր ժամանակներում ոչ միայն գոյատեւելու, այլեւ առաջընթաց զարգացման ռազմավարություն։
Բանավեճն սկսելու համար ինձ օգնեց Alte Et Certe վերլուծական գրասենյակի ղեկավար Անդրեյ Եպիֆանցեւի «Ռուսաստանն Անդրկովկասում. ի՞նչն այնպես չէ» հոդվածը՝ զետեղված «Ռուսաստանը գլոբալ քաղաքականության մեջ» («Ռոսսիյա վ գլոբալնոյ պոլիտիկե») ամսագրի ինտերնետային էջում (www.globalaffairs.ru)։
Հոդվածի թեման իսկապես հրատապ է։ Դրա հետ մեկտեղ այն չափազանց լայն է եւ բազմակողմ, եւ մեկ հրապարակման մեջ բազմաթիվ հարցերին սպառիչ պատասխան տալը, որոնք օրգանապես կապված են շոշափված թեմայի հետ, մեղմ ասած, լուրջ չէ։ Այնուամենայնիվ փորձենք արտահայտել Անդրկովկասում Ռուսաստանի վարած քաղաքականության որոշ ասպեկտների մեր տեսլականը։
Որպես մեր խորհրդածությունների մեկնակետ վերցնենք հոդվածագրի հետեւյալ արդարացի դիտարկումը. «Վերջին տարիներին շատերը սկսեցին խոսել այն մասին, որ Ռուսաստանը կորցնում է Կովկասը՝ մշտապես այդ տարածաշրջանում սխալներ թույլ տալով։ Ճիշտ է, եթե փորձենք ամփոփել առաջադրվող պահանջները, ապա կպարզվի, որ նույն գործողություններն ու արարքներն առաջ են բերում միանգամայն հակադիր գնահատականներ. այն, ինչ ոմանք ձախողում են համարում, մյուսները գրանցում են հաջողությունների ցուցակում, եւ հակառակը»։ Շատ դիպուկ եւ արդարացի է նկատված։ Եվ հենց այս դիտարկման հաշվառմամբ էլ փորձենք պարզել, թե որոնք են այն հրատապ խնդիրները, որ անհրաժեշտ է լուծել Ռուսաստանի Դաշնության դաշնակից պետությունների եւ Հայաստանի Հանրապետության քաղաքական ղեկավարության մակարդակով, խորհրդարանների, կառավարությունների, քաղաքացիական հասարակության մակարդակով։