ՇԱԽՄԱՏԱՅԻՆ ՄԵԾ ՊԱՐՏԻԱՆ ՇԱՐՈՒՆԱԿՎՈՒՄ Է

13.10.2009

Հայաստանի Հանրապետությունում և աշխարհասփյուռ հայության գաղթօջախներում անցած մեկուկես ամսում հայ-թուրքական հարաբերությունների կարգավորման շուրջ ծավալված աննախադեպ շահագրգիռ և բուռն քննարկումներից ստացած առաջին տպավորությունն ու զգայական մոտեցումը գալիս է հաստատելու մի պարզ ճշմարտություն. հզոր է միացյալ հայությունն իր անկախ պետականությամբ, ազատագրված Արցախի Հանրապետությամբ և համայն աշխարհի հայերի միասնականությամբ: Հոդվածիս հիմնական նպատակն է` փորձել իմաստավորել հազարամյակների ընդերքում բյուրեղացած, ադամանդակուռ դարձած վիթխարի այն ներուժը, որն արթնացրեց նախագահ Սերժ Սարգսյանն իր համահայկական ուղևորության ժամանակ: Այսօր աշխարհասփյուռ հայության կուտակած հզորագույն էներգիան դառնում է Հայաստանի Հանրապետության արտաքին քաղաքականության լրջագույն գործոն, որի հետ չեն կարող այլևս հաշվի չնստել ո՛չ Թուրքիան, ո՛չ էլ Ադրբեջանը: Համահայկական այս ուղևորությունը, համոզված եմ, իր շոշափելի, ըստ որում` դրական ազդեցությունը կունենա նաև ուժի միջազգային կենտրոնների վրա` Հայաստանի Հանրապետության նկատմամբ ունեցած մոտեցումներում, ավելին` կնպաստի Լեռնային Ղարաբաղի հիմնահարցի արդարացի կարգավորմանը: Ահա այս ելակետային դրույթներից ելնելով էլ փորձենք համակողմանիորեն վերլուծել Հարավային Կովկասում նոր փուլ թևակոխած Շախմատային Մեծ Պարտիան` խնդիր ունենալով գտնել մեր` քաղաքական գործիչներիս, թերացումները համահայկական կարևորություն ունեցող հարցերի լուծման ճանապարհին:

Արդյունքում` երկրի առողջ ուժերով կկարողանանք ձևակերպել 21-րդ դարում Հայաստանի Հանրապետության գործունեության օրակարգը` առկա արդիական մարտահրավերների ներառմամբ: Եվ այսպես, օրերս ավարտվեցին հանրապետության նախագահ Սերժ Սարգսյանի համահայկական հանդիպումները: Դրանց հաջորդեցին (ասես թե որպես տրամաբանական շարունակություն) Քիշնևում տեղի ունեցած Սերժ Սարգսյան-Իլհամ Ալիև հերթական բանակցությունները, ինչպես նաև երկկողմ հանդիպումը Ռուսաստանի Դաշնության նախագահ Դմիտրի Մեդվեդևի մասնակցությամբ: Եվ, վերջապես, հոկտեմբերի 10-ին Հայաստանի Հանրապետության և Թուրքիայի Հանրապետության արտաքին գործերի նախարարներ Էդվարդ Նալբանդյանը և Ահմեդ Դավութօղլուն, Միշլին Քալմի Ռեյի` Շվեյցարիայի ԱԳ նախարարի միջնորդությամբ, ԵԱՀԿ Մինսկի խմբի համանախագահող երկրների արտաքին գերատեսչությունների ղեկավարներ` Սերգեյ Լավրովի, Հիլարի Քլինթոնի, Բեռնար Կուշների, Եվրամիության Գլխավոր քարտուղար Խավիեր Սոլանայի, ինչպես նաև Եվրամիությունում նախագահող Սլովենիայի արտգործնախարարի մասնակցությամբ շվեյցարական Ցյուրիխ քաղաքում փակ դռների հետևում խորհրդավոր քննարկումներից հետո ստորագրեցին հայ-թուրքական արձանագրությունները: Դրանով իսկ ազդարարվեց հայ-թուրքական հարաբերություններում նոր զարգացումների մեկնարկը: Առաջիկայում երկու երկրների հասարակության, ինչպես նաև ուժի միջազգային կենտրոնների ուշադրության կիզակետում են լինելու գործընթացներ` պայմանավորված ՀՀ Ազգային ժողովում և Թուրքիայի Հանրապետության Ազգային մեծ ժողովում վերոգրյալ արձանագրությունների հաստատմանը նախորդող և վավերացմամբ ավարտվող բուռն զարգացումները:

ՊԱՐՏՈՒԹՅՈՒՆԸ ԲԱՑԱՌՎԱԾ Է, ՀԱՂԹԱՆԱԿԸ ԲՈԼՈՐԻՆՍ Է

18.09.2009

Ընթերցողների ուշադրությանն ենք ներկայացնում սեպտեմբերի 17-ին նախագահ Սերժ Սարգսյանի և կուսակցությունների ղեկավարների հանդիպման ժամանակ «Ազգային միաբանության» նախագահ ԱՐՏԱՇԵՍ ԳԵՂԱՄՅԱՆԻ ունեցած ելույթի հիմնական թեզերը

Հետևություն առաջին. Հայաստանի Հանրապետության նորագույն պատմության մեջ հայ-թուրքական հարաբերություններին առնչվող նախաստորագրված արձանագրությունների հրապարակումից հետո առաջին դեպքն է, երբ ուժի միջազգային կենտրոնները` ԱՄՆ-ը, Ռուսաստանի Դաշնությունը, Եվրամիությունը, միահամուռ և լիովին հավանություն են տվել հայ-թուրքական հարաբերություններին առնչվող գործընթացներին: Հետևություն երկրորդ. Ադրբեջանի և Թուրքիայի դիվանագիտությունը, գիտակցելով ուժի միջազգային կենտրոնների նման հետաքրքրությունն ու շահագրգռությունը հայ-թուրքական հարաբերությունների կարգավորման խնդրում, հետևողականորեն փորձեր են կատարում Լեռնային Ղարաբաղի հակամարտության կարգավորման խնդիրները ամեն գնով պայմանավորել հայ-թուրքական հարաբերությունների նորմալացման հետ, և հակառակը: Սա խիստ ուշագրավ է, որովհետև բացահայտում է կարևոր մի իրողություն, այն է. Լեռնային Ղարաբաղի հակամարտության կարգավորման գործընթացներում ուրվագծվում են լուծումներ, որոնք չեն կարող գոհացնել թե Ադրբեջանին և թե Թուրքիային, հակառակ պարագայում նրանք չէին դրսևորի այդպիսի շտապողականություն և անթաքույց անհանգստություն: Դրանից ելնելով է, որ Թուրքիայի իշխանությունները փորձում են հայ-թուրքական հարաբերությունների նորմալացմանն ուղղված գործընթացը միջազգային հանրությանը ներկայացնել որպես իրենց կողմից կատարվող մեծ զիջում, ակնկալելով, անգամ իսկ Հայաստանի Հանրապետությունից պահանջելով շոշափելի զիջումներ Լեռնային Ղարաբաղի շուրջ ընթացող բանակցություններում:

Ահա նման հարցադրումից բխում է երրորդ հետևությունը. Արցախի հիմնահարցը այսօրվա մեր դիվանագիտության զինանոցում հաղթական առավելություններից է, թերևս հիմնականներից: Եվ բնավ պատահական չի կարելի համարել, որ դրսից ղեկավարվող տեղական հեղափոխականների քարոզչության հիմնական սլաքները ուղղված են Ղարաբաղի իշխանությունների, ժողովրդական լայն զանգվածի շրջանում շփոթության իրավիճակ ստեղծելուն, ավելին՝ անվստահության մթնոլորտ սերմանելուն Հայաստանի իշխանությունների նկատմամբ: ՀԱԿ-ի կողմից հետևողականորեն իրականացվում է հակաքարոզչություն, որն առայժմ բարեբախտաբար ձախողվել է: Հետևություն չորրորդ. Չնայած հայ-թուրքական հարաբերությունների նորմալացման շուրջ ուժի համաշխարհային կենտրոնների դրական արձագանքներին, հիշատակված կենտրոնները մեր տարածաշրջանում ունեն իրարից խիստ տարբերվող հետաքրքրություններ:

«Ազգային Միաբանություն կուսակցության» տեսակետները «Հայաստանի Հանրապետության և Թուրքական Հանրապետության միջև դիվանագիտական հարաբերությունների հաստատման» և «Հայաստանի Հանրապետության և Թուրքական Հանրապետության միջև երկկողմ հարաբերությունների զարգացման մասին», նախաստորագրված արձանագրությունների վերաբերյալ

09.09.2009

Եվ այսպես, կարելի է առանց չափազանցության ասել, որ ս. թ. սեպտեմբերի 1-ից միջազգային հանրության, համաշխարհային քաղաքականության կենտրոնների ուշադրության կիզակետում են Հայաստանի Հանրապետության և Թուրքիայի Հանրապետության արտաքին գործերի նախարարությունների միջև Շվեյցարիայի արտաքին գործերի դաշնային դեպարտամենտի միջնորդությամբ նախաստորագրած և օգոստոսի 31-ի ուշ երեկոյան հրապարակված հետևյալ երկու արձանագրությունները. «Արձանագրություն Հայաստանի Հանրապետության և Թուրքական Հանրապետության միջև դիվանագիտական հարաբերությունների հաստատման մասին», և «Արձանագրություն Հայաստանի Հանրապետության և Թուրքական Հանրապետության միջև երկկողմ հարաբերությունների հաստատման մասին»:

Միջազգային այն բուռն արձագանքը, ըստ որում` ճնշող մեծամասնությամբ դրական երանգներ ունեցող, որին արժանացան վերը նշված արձանագրությունները, անտարակույս, վկայում են Հարավային Կովկասում ընթացող զարգացումների բացառիկ կարևորության մասին հատկապես  ԱՄՆ-ի, Եվրամիության, Ռուսաստանի Դաշնության, ԵԱՀԿ-ի, ԵԽԽՎ-ի, ինչպես նաև ՀԱՊԿ-ի ու ՆԱՏՕ-ի համար:

Ի՞նչ է սա նշանակում: Երկու երկրների նկատմամբ հոգատարության, բարի կամքի դրսևորո՞ւմ: Անշուշտ, այո: Հարավային Կովկասում խաղաղության ու կայունության հաստատմանն ուղղված գործընթացի մեկնա՞րկ: Անկասկած, այո: Եվ, վերջապես, արդյոք կարելի՞ է պնդել, որ Հայաստանի և Թուրքիայի Հանրապետությունների միջև դիվանագիտական հարաբերությունների հաստատումը, ինչպես նաև երկկողմ հարաբերությունների զարգացումն իրենց հիմքում ենթադրում են երկու կողմերից ակնկալվող նույնաբովանդակ հեռանկարային զարգացումներ, ինչպես դա ենթադրվում է արձանագրություններում: Իհարկե, այդպես մտածելը կլիներ անհուսալի և «ոչ»  հիմնավոր լավատեսության արտահայտում, եթե չասենք` աշխարհաքաղաքական զարգացումներին պարզունակ մոտեցման դասական դրսևորում: Ներկայիս ժամանակաշրջանում Հայաստան - Թուրքիա դիվանագիտական կապերի հաստատմամբ, երկկողմ հարաբերությունների զարգացմամբ Հարավային Կովկասում աշխարհաքաղաքական նոր վերադերաբաշխումների սկիզբ է դրվում, խաղարկվում է «Շախմատային Մեծ պարտիա»  համաշխարհային քաղաքականության` կենտրոնների անմիջական մասնակցությամբ: Եվ միանգամայն բնական էր և սպասելի, որ հայ ու թուրք հասարակությանը ներկայացված նախաստորագրված արձանագրությունները բազմաթիվ հարցեր առաջացրեցին երկու երկրների քաղաքական ուժերի, հանրության ամենալայն շրջաններում: Ըստ որում, երբ փոքր - ինչ խորանում ես առավել շատ քննարկվող հարցերի մեջ, ապա համոզվում ես, որ նախաստորագրված փաստաթղթերը լայն հնարավորություններ են ընձեռում այս գործընթացով շահագրգռված թե՛ Հայաստանի ու Թուրքիայի և թե՛ ԱՄՆ-ի, Եվրամիության ու Ռուսաստանի Դաշնության դիվանագետներին` դրանք իրենց աշխարհաքաղաքական շահերին լավագույնս ծառայեցնելու համար: Առաջնորդվելով այս տրամաբանությամբ` փորձենք ավելի մանրակրկիտ վերլուծել արձանագրություններում տեղ գտած առավել վիճահարույց դրույթները:

Актив партии «Национальное Единение» (ноябрь, 2012 г.).