ПОРЯДОЧНОСТЬ НЕ ДОЛЖНА ОСУЖДАТЬСЯ ДАЖЕ В БОЛЬШОЙ ПОЛИТИКЕ

ГОСТЬ ПРОГРАММЫ «АЙЛУР-ИНТЕРВЬЮ» ОБЩЕСТВЕННОГО ТЕЛЕВИДЕНИЯ АРМЕНИИ - ПРЕДСЕДАТЕЛЬ ПАРТИИ «НАЦИОНАЛЬНОЕ ЕДИНЕНИЕ» АРТАШЕС ГЕГАМЯН

12.06.2009

СОНА ТОРОСЯН - Добрый вечер! В эфире программа «Айлур-интервью», и наш гость сегодня - лидер партии «Национальное Единение» Арташес Гегамян. Добрый вечер, г-н Гегамян.

АРТАШЕС ГЕГАМЯН - Здравствуйте.

С.Т. - Г-н Гегамян, сначала поговорим о решении корпорации «Вызовы тысячелетия» правительства США. Два дня назад в Вашингтоне состоялось заседание Совета директоров корпорации, на котором пришли к заключению о прекращении финансирования дорожных и восстановительных работ в нашей стране. Это, конечно, лишь часть данной программы, наиболее масштабное ее направление - ирригационная система, и ее финансирование продолжается. Тем не менее, как Вы оцениваете это решение и на что оно направлено? Если на решение вопросов демократизации в нашей стране, то может ли подобное решение способствовать этим целям?

А.Г. - Ваша постановка вопроса уместна. Да, 10 июня совет директоров корпорации «Вызовы тысячелетия» вынес решение о прекращении подпрограммы сельского дорожного строительства в Армении, на что предусматривалось направить около 68 млн. долларов. Напомню, что по соглашению с Республикой Армения (РА) корпорация должна была предоставить нашей стране 235 млн 600 тыс долларов, из которых 68 млн выделялось на строительство сельских дорог и 160 млн на ремонт и модернизацию оросительной сети в селах. Эта (вторая) часть программы пока остается в силе, но корпорация имеет право приостановить или полностью прекратить финансирование всей программы (или отдельных ее частей), если страна не обеспечит необходимый прогресс по ряду демократических показателей. К ним относятся - свобода печати, борьба с коррупцией, прозрачность деятельности правительства, демократическое управление. После заседания Совета директоров обо всем этом сообщил исполнительный директор корпорации Родни Бент. То есть, предоставление Армении 160 млн долларов также под вопросом. Интересно, что на упомянутом заседании Совета директоров корпорации председательствовала госсекретарь США Хиллари Клинтон.

Следует также отметить, что именно 10 июня Госдепартамент США опубликовал ежегодный доклад «О защите прав человека и демократии в мире», в котором подверг жесткой критике власти Армении. В этом контексте примечательно, что 25 февраля сего года был оглашен, а 26-го уже опубликован Ежегодный доклад Госдепартамента США по правам человека. Причем, важно что и этот доклад был принят новой администрацией США. Третья примечательная особенность состоит в том, что 11 июня с. г. в Вене Временный поверенный США в Постоянном представительстве страны в ОБСЕ Кайл Скотт в связи с состоявшимися 31 мая в Ереване выборами в Совет старейшин распространил официальное заявление. В нем были даны сравнительно с оценками, содержащимися в докладе Госдепа, в целом корректные, взвешенные определения. Они были созвучны оценкам делегации Конгресса представителей местных и территориальных властей Совета Европы.

ԴԱՍԵՐ G-20-Ի ԼՈՆԴՈՆՅԱՆ ԳԱԳԱԹԱԺՈՂՈՎԻՑ

«Հայոց Աշխարհ», 8 -10. VI. 2009:

Հոդվածով հանդես գալ ինձ դրդեցին մամուլում տեղ գտած այն բազում հրապարակումները, զանազան հեռուստաբանավեճերը, «կլոր սեղանները», որտեղ, ցավոք, հիմնականում տրվում էին մակերեսային, հաճախ էլ սխալ գնահատականներ Համաշխարհային ֆինանսատնտեսական ճգնաժամին` հասարակության մեջ ձևավորելով թյուր, իրականության հետ կապ չունեցող եզրահանգումներ: Ակամայից դրանք հիշեցնում են անեկդոտ դարձած հայտնի երկխոսությունը. «Խանութի դռանը բազմամարդ հերթին շնչակտուր մոտենում է մի տղամարդ և վերջում կանգնածին դիմում հարցով. «Ինչի՞ համար է հերթը»: «Սարտրի համար», - պատասխանում են նրան: Տղամարդը խնդրում է պարզաբանեն` արդյո՞ք Սարտրը Կրեմպլինից ավելի պինդ է: Ինչին ստանում է հերթի կանգնածի համոզիչ պատասխանը. «Չգիտեմ, չեմ խմել ոչ մեկը, ոչ էլ մյուսը»:

Եվ, այսպես, ապրիլի 2-ին Լոնդոնում հավաքվել էին աշխարհի հզորագույն էկոնոմիկա ունեցող 21 երկրների ղեկավարներ, նաև Չեխիայի, որի «պաշտոնաթող» վարչապետ Տոպոլանեկը գագաթաժողովին մասնակցում էր որպես Եվրամիությունում նախագահող երկրի ղեկավար, ինչպես և միջազգային ֆինանսական ու տնտեսական 8 խոշոր կազմակերպությունների ղեկավարները: Ուշագրավ էր և այն, որ Լոնդոն էր ժամանել նաև Իսպանիայի վարչապետ Սապատերոն: Հիշենք` 2008 թ. նոյեմբերին Վաշինգտոնում կայացած G-20 գագաթաժողովին Իսպանիայի վարչապետին Ջորջ Բուշը հրավեր չէր ուղարկել, չներելով նրան, որ Սապատերոն, պաշտոնին անցնելուն պես, Իրաքից հետ կանչեց իսպանական ռազմական բոլոր ուժերը:

Լոնդոնյան գագաթաժողովի ընդունած բանաձևի նշանակությունը, դրա հնարավոր ազդեցությունը համաշխարհային ֆինանսների և էկոնոմիկայի վրա համակողմանի գնահատելու համար անհրաժեշտ է համառոտ վերլուծել այդ իրադարձությանը նախորդած գործառույթները:

Աշխարհը ճարակած ֆինանսատնտեսական ճգնաժամի խորությունը պատկերացնելու համար նշենք, որ 1929 թ. սկիզբ առած Ամերիկյան Մեծ դեպրեսիայի ժամանակ ֆոնդային բորսաներում շրջանառվող ակցիաների գնանշումների (կոտիրովկաների) ծավալը գերազանցում էր ԱՄՆ-ի համախառն ներքին արդյունքն ընդամենը 20%-ով:

Համեմատության համար հիշեցնեմ, որ ներկայիս գլոբալ ֆինանսատնտեսական ճգնաժամի մեկնարկին ֆոնդային գնանշումները գնահատվում էին 1600 տրլն դոլար կամ ԱՄՆ համախառն ներքին արդյունքը (որը 2008 թ. կազմել էր շուրջ 15 տրլն դոլար) գերազանցում էին ավելի քան 106,6 անգամ, համաշխարհային ՀՆԱ-ին էլ ավելի քան 26 անգամ: Ուրեմն` 1929 թվականին ֆոնդային բորսաներում ներկայացված կապիտալը կազմել էր Միացյալ Նահանգների ՀՆԱ-ի 120%-ը, իսկ 2008 թ. ավելի քան 10660%-ը, համաշխարհային ՀՆԱ-ի էլ ավելի քան 2660%-ը:

Այս աննախադեպ բարձր տոկոսները փաստում են այն իրողությունը, որ ֆոնդային բորսաներում հայտագրված ակցիաների հիմքում բացակայում է նյութականացված համարժեք կապիտալը: Ինչպես պատկերավոր արտահայտվել էր ճանաչված փորձագետներից մեկը, համաշխարհային 60 տրլն ՀՆԱ-ի վրա կառուցվել էր 1600 տրլն դոլարանոց «Բաբելոնյան աշտարակ»՝ հիմնված ֆինանսական շուկաների ածանցյալ գործիքների (ֆյուչերսներ, ֆորվարդներ, օպցիոններ, սվոպեր), այսպես կոչված, դերիվատիվների վրա: Բնական է, որ նյութական հիմքեր չունեցող ֆինանսական այդ պղպջակները վաղ թե ուշ պետք է պայթեին: Ինչն էլ տեղի ունեցավ, և վառոդի դեր կատարեցին ամերիկյան հիպոթեկային հայտնի բանկերը` «Freddie Mac»-ը և «Fannie Mae»-ը, որոնք պայթեցին դեռ 2007 թ. ամռանը: Դրանից հետո բանկերի սնանկացման գործընթացն օրըստօրե ահագնացավ և, թերևս, հասավ իր գագաթնակետին, երբ սնանկ ճանաչվեց Wall Street-ի ամերիկյան ֆինանսական կայսրության այնպիսի հսկան, ինչպիսին է «Lehman Brothers»-ը:

XXI ԴԱՐՈՒՄ ՀԱՋՈՂՈՒԹՅԱՆ ԿՀԱՍՆԵՆ...

«Հայոց Աշխարհ, 5 -8. V. 2009:

Հայ-թուրքական ներկայիս հարաբերությունների, Լեռնային Ղարաբաղի հիմնահարցի խաղաղ կարգավորման շուրջ ցանկացած վերլուծություն դատապարտված է լինել ոչ ամբողջական, եթե հաշվի չառնվեն արտաքին քաղաքական զարգացումները, որոնք տեղի են ունենում ոչ միայն մեր տարածաշրջանում` Հարավային Կովկասում, այլև մեր սահմաններից դուրս ընթացող աշխարհաքաղաքական գործընթացներում: Եվ սա արդի պայմաններում արտացոլումն է աշխարհի երկրների գնալով ավելի սերտ փոխշաղկապվածության, գլոբալիզացիայի:

Ուստի վերհիշենք, թե ինչպիսի՞ք էին վերջին մեկ տարվա ընթացքում աշխարհաքաղաքական զարգացումները, որոնք ուղղակի անդրադարձ ունեցան Հարավային Կովկասի երկրների վրա: Եվ այդ համապատկերում փորձենք բացահայտել դրանց միջև եղած կապը, պարզենք, որոնք են այդ գործընթացներում ընդգրկված հիմնական խաղացող երկրները և ուժի միջազգային կենտրոնները: Իսկ ամենակարևորը` աշխատենք պարզորոշ ձևակերպել, թե ի՞նչ շահեր են հետապնդում Հարավային Կովկասում հիմնական խաղացողները` Ռուսաստանի Դաշնությունը, ԱՄՆ-ն, Եվրամիությունը և ռեգիոնալ տերությունները` Թուրքիան ու Իրանը:

Ահա այս խնդիրների լուսաբանումից հետո նոր կկարողանանք ոչ միայն անկողմնակալ գնահատել այդ ամենի հետևանք հանդիսացող հայ-թուրքական «Ճանապարհային քարտեզի» աշխարհ գալու հանգամանքները, այլև ճիշտ հետևություններ անել, թե ի՞նչ նպատակներ էին հետապնդում թուրքական իշխանությունները, երբ «Sabah» թերթում ս.թ. ապրիլի 24-ին տպագրում էին այն 5 հարցերը (ինչն ամենևին էլ պատահական չէր), որոնք կազմում են «Ճանապարհային քարտեզի» բուն բովանդակությունը:

Եթե նման մոտեցմամբ առաջնորդվենք, ապա մեզ համար ավելի հասկանալի կլինի, թե ինչո՞ւ այդ փաստաթուղթը լույս աշխարհ եկավ Մեծ եղեռնի 94-րդ տարելիցի նախօրեին: Դրա լույսի ներքո մեզ համար ավելի հասկանալի կդառնան ԱՄՆ նախագահ Բարաք Օբամայի ապրիլի 24-ի ուղերձում առկա երանգները` հայերենով «Մեծ եղեռն» բառակապակցության երկու անգամ օգտագործմամբ:

Եթե մեր վերլուծությունը չկառուցենք այս տրամաբանության շրջանակում, ապա այդ դեպքում դա պարզապես կվերածվի պարապ դատողությունների շարադրման, ինչը, անտարակույս, ժամանակի անիմաստ կորուստ կդառնա և՛ հոդվածի հեղինակի, և՛ ընթերցողի համար:

ԺԱՄԱՆԱԿԸ ԱՄԵՆ ԻՆՉ, Ի ՎԵՐՋՈ, ԿԴՆԻ ԻՐ ՏԵՂԸ

ՀԱՐՑԱԶՐՈՒՅՑ «ԱԶԳԱՅԻՆ ՄԻԱԲԱՆՈՒԹՅՈՒՆ ԿՈՒՍԱԿՑՈՒԹՅԱՆ» ԱՌԱՋՆՈՐԴ ԱՐՏԱՇԵՍ ԳԵՂԱՄՅԱՆԻ ՀԵՏ

«Հայոց Աշխարհ», 27-28. I. 2009:

- Պարոն Գեղամյան, արտաքին քաղաքական ի՞նչ իրավիճակում է մեր երկիրն այսօր, երբ ԵԽԽՎ-ն քննարկելու է Հայաստանին վերաբերող բանաձևերը կատարելու արդյունքները:

- Եթե նպատակ ունենք անկողմնակալ վերլուծության արդյունքում պարզել, թե առաջիկայում ի՞նչ է սպասում մեր երկրին արտաքին քաղաքական ասպարեզում, ապա պետք է անդրադառնանք այս հարթությունում անցած մեկ տարում տեղի ունեցած կարևորագույն իրադարձություններին: 2008 թվականին շրջադարձային մի շարք իրադարձություններ են տեղի ունեցել, որոնք պայմանավորված էին Հայաստանի նորընտիր Նախագահի արտաքին քաղաքական աննախադեպ և երբեմն ոչ ստանդարտ դիրքորոշումներով:

Մասնավորապես, ցանկանում եմ հիշեցնել, որ 2008 թ. հունիսի 23-25-ին Մոսկվա կատարած առաջին պաշտոնական այցի ժամանակ Նախագահ Սերժ Սարգսյանը Ռուսաստանի հայ համայնքի հետ հանդիպման ժամանակ ելույթ ունենալով ուղղակիորեն հրավիրել էր Թուրքիայի նախագահ Աբդուլլահ Գյուլին Երևան` միասին դիտելու երկու երկրների ֆուտբոլի հավաքականների մրցախաղը: Բնականաբար, հանդիպման առաջարկ անելիս բնավ սպորտային որևէ նպատակ չէր հետապնդվում, պարզապես մենք ականատեսը դարձանք, երբ մեր երկրի Նախագահը առանց որևէ միջնորդի Թուրքիայի նախագահին հրավիրեց Հայաստան: Այդ նախաձեռնությունը արտաքին քաղաքական ոլորտում թողեց երկրաշարժին համարժեք ազդեցություն: Քաղաքական այս քայլի ունեցած տպավորությունն առավել մեծ եղավ, քանի որ այն հնչեց ՀՀ ռազմաքաղաքական դաշնակից Ռուսաստանի Դաշնության մայրաքաղաք Մոսկվայում: Ինչո՞ւ եմ սա հատուկ ընդգծում, որովհետև հիշենք` վերանկախացած Հայաստանի տասնյոթամյա նորագույն պատմության ընթացքում և՛ ԱՄՆ-ը, և՛ Եվրամիությունը քանիցս պատրաստակամություն էին հայտնել հանդես գալ որպես միջնորդ Հայաստան - Թուրքիա բարձր մակարդակի որևէ հանդիպում կազմակերպելու առաքելությամբ: Ինքնին հասկանալի է, որ դրանով իսկ շեշտակի կբարձրանար նրանց դերակատարությունը մեր տարածաշրջանում` մեր երկրի համար անորոշությանը զուգընթաց:

2008-ի հաջորդ արտաքին քաղաքական կարևորագույն իրադարձությունը մոսկվայամերձ Մայենդորֆյան ամրոցում տեղի ունեցած եռակողմ հանդիպումն էր, որի արդյունքը Հայաստանի Հանրապետության, Ադրբեջանի Հանրապետության և Ռուսաստանի Դաշնության կողմից Հռչակագրի ընդունումն էր: Հռչակագիրը, անշուշտ, աննախադեպ արձանագրում է հենց այն առումով, որ Արցախում պատերազմական գործողությունների դադարից 14 տարի անց առաջին անգամ Հայաստանի և Ադրբեջանի նախագահները ստորագրեցին մի փաստաթղթի տակ, որի հենց առաջին իսկ հոդվածը կողմերին պարտավորեցնում է ապահովել տարածաշրջանում կայունություն և անվտանգություն` հակամարտությունը քաղաքական ճանապարհով, միջազգային իրավունքի շրջանակում կարգավորելու համար: Որշագրավ է, որ այս խնդրի լուծման երաշխավորն է Ռուսաստանի Դաշնությունը` ի դեմս նախագահ Դմիտրի Մեդվեդևի, որը նույնպես ստորագրել էր Հռչակագրի տակ: