ՈՂՈՐՄԵԼԻՆԵՐ, ԳՈՆԵ ԱՍՏՎԱԾԱՇՈՒՆՉԸ ՄԻ ԱՂԱՎԱՂԵՔ

20.12.2012, Հայոց աշխարհ

Մեր իրականության մեջ հաճախ անիմաստ է արձագանքել բովանդակազուրկ «վերլուծություններին», սակայն երբեմն պարտադրված ես դա անել: Հատկապես այն դեպքերում, երբ շատ լուրջ հարցերի վերաբերյալ արված հիմնավորված վերլուծությունները մեկնաբանվում են խնդրո առարկային անիրազեկ կամ էլ վարձահրավիրված մարդկանց կողմից, որոնց «ջանքերի» շնորհիվ ապատեղեկատվություն է սփռվում հասարակության շրջանում` ապակողմնորոշելով ընթերցողներին:

Այսպես, նոյեմբերի 29-ին և դեկտեմբերի 1-ին  «Հայոց Աշխարհ» օրաթերթում տպագրվել էր «Ազգային Միաբանություն կուսակցության» առաջնորդ Արտաշես Գեղամյանի «Եվրասիական Միությունը Հայաստանի ինքնիշխանության պահպանման երաշխավոր» վերնագրով հոդվածը, իսկ օրեր առաջ նույն թերթում հրապարակվել էր նրա մեկ այլ հոդվածը` «Եվրասիական Միությունը Հայաստանի ապագան է» վերտառությամբ: Դրանցում Ա. Գեղամյանը հանգամանալից վերլուծության է ենթարկել վերջին ժամանակաշրջանի աշխարհաքաղաքական զարգացումները, մասնավորապես, հոկտեմբերի 3-ին ռուսաստանյան «Իզվեստիա» հեղինակավոր թերթում տպագրված Ռուսաստանի վարչապետ Վլադիմիր Պուտինի հոդվածը` «Նոր ինտեգրացիոն նախագիծ Եվրասիայի համար. ապագա, որը ծնվում է այսօր» ու դրան հաջորդած` նոյեմբերի 18-ին Կրեմլում Ռուսաստանի, Ղազախստանի և Բելոռուսի նախագահների կողմից ստորագրված Եվրասիական տնտեսական միության ստեղծման մասին Հռչակագիրը: Գեղամյանի վերլուծություններում ուշագրավ է այն  կանխատեսումը, որ առաջիկայում համաշխարհային քաղաքականության ուժի կենտրոնները կձեռնարկեն քայլեր` միտված Եվրասիական միությանն անդամակցելու հայտ ներկայացրած պետություններում իրավիճակի ապակայունացմանը: Դրա ականատեսը դարձանք, երբ դեկտեմբերի 10-ին Մոսկվայի Բոլոտնայա հրապարակում մարդկանց բողոքի ակցիան փորձեցին «սանձել» օտարերկրյա ծառայությունների ազդեցության գործակալների համբավ ունեցող անձինք, աշխատելով ամեն կերպ քաղաքականացնել այդ հավաքը` խնդիր ունենալով ոչ թե վեր հանել դեկտեմբերի 4-ին ՌԴ-ում կայացած Պետական Դումայի ընտրություններում տեղ գտած թերություններն ու ընտրակեղծիքները, այլ վարկաբեկել Ռուսաստանի վարչապետ և ՌԴ նախագահի թեկնածու Վլադիմիր Պուտինին: Իսկ արդյո՞ք Ռուսաստանի Դաշնության ներքին գործերին անմիջական միջամտություն չէր Եվրոպառլամենտի ընդունած որոշումը, որով ռուսաստանյան իշխանություններին կոչ էր արվում չեղյալ հայտարարել Պետական Դումայի ընտրությունները: Երկար սպասեցնել չտվեցին նաև ապակայունացման գործողությունները Ղազախստանում` Ժանաոզեն քաղաքում, ուր անցած շաբաթ ծայր առան արյունալի ընդհարումներ որոնք բերեցին 14 զոհերի ու շուրջ հարյուր վիրավորների, ինչն էլ ղազախական իշխանություններին ստիպեց այդ քաղաքում հայտարարել արտակարգ դրություն: Եվ պատահական չէ, որ արդեն իսկ հեղինակավոր լրատվամիջոցները բարձրաձայնում են այդ գործընթացները օտար երկրների, մասնավորապես,  Թուրքիայի կողմից սանձազերծած լինելու իրողության մասին:

ԵՎՐԱՍԻԱԿԱՆ ՄԻՈՒԹՅՈՒՆԸ ԱՆԿԱԽ ՀԱՅԱՍՏԱՆԻ ԱՊԱԳԱՆ Է

10.12, 13.12.2011, Հայոց աշխարհ

Չափազանցություն չի լինի ասել, որ Ռուսաստանի, ԱՊՀ եւ Արեւմուտքի երկրների առաջատար զանգվածային լրատվամիջոցների եթե ոչ գլխավոր, ապա գոնե առավել շատ քննարկվող թեման Ռուսաստանի Դաշնության Պետական դումայի 2011թ. դեկտեմբերի 4-ին տեղի ունեցած ընտրություններն էին։
Ընդ որում՝ եթե ԱՊՀ երկրների ԶԼՄ-ների հրապարակումները հիմնականում տեղեկատվական բնույթ ունեին, կամ էլ դրանք փորձում էին Պետդումայի ընտրությունների արդյունքները վերլուծել Ռուսաստանում 2007-2009թթ. համաշխարհային ֆինանսատնտեսական ճգնաժամի հետեւանքով եւ առ այսօր ստեղծված սոցիալ-տնտեսական դրության հետ անմիջական շաղկապվածությամբ, ապա Արեւմուտքի առաջատար ԶԼՄ-ների «խայտաբղետ» գնահատականներում, հազվադեպ բացառություններով, անգամ անզեն աչքի համար տեսանելի էր արդի Ռուսաստանի առաջնորդների՝ հանձինս Ռուսաստանի Դաշնության նախագահ Դմիտրի Մեդվեդեւի եւ կառավարության նախագահ Վլադիմիր Պուտինի վարկաբեկման գիծը։
Ընդ որում՝ աչքի էր զարնում, մի կողմից, այդ հրապարակումների հեղինակների չարացածությունը կայացած ընտրությունների բուն փաստից, մյուս կողմից՝ նրանց գնահատականների եւ հայտարարած նպատակների (այն է՝ ազատ, դեմոկրատական, թափանցիկ ընտրությունների անցկացում՝ առանց դրանց արդյունքների հետ շաղկապման) անհետեւողականությունն ու հակասականությունը։
Չէ՞ որ ընտրությունների արդյունքներով միջազգային հանրությունը վկան դարձավ այն բանի, որ ռուսաստանցի ընտրողների ձայները, ըստ էության, հավասար կիսվեցին. նրանց ձայների մոտ կեսը տրվեց իշխանության կուսակցությանը՝ «Միասնական Ռուսաստանին», իսկ մյուս կեսը՝ նրան ընդդիմադիր կուսակցություններին. Կոմունիստական կուսակցությանը, «Արդար Ռուսաստան» կուսակցությանը եւ Լիբերալ-դեմոկրատական կուսակցությանը։
Ավելին՝ Դումայի 2011թ. դեկտեմբերի 4-ի ընտրություններում եդինոռոսները կորցրին ընտրողների ձայների մոտ 15%-ը, ընդ որում՝ Կոմունիստական կուսակցությունը եւ «Արդար Ռուսաստանը» գրեթե կրկնապատկեցին իրենց ներկայացվածությունը VI գումարման Պետդումայի կազմում։ Ուրեմն ինչո՞վ է պայմանավորված «Ռուսաստանի մեծ գիտակների» շփոթմունքն ընտրությունների արդյունքների հետ կապված։
Չթաքցնեմ, մինչեւ Պետդումայի ընտրություններին անդրադառնալը, ինքս ինձ հարց տվեցի. արդյոք անհամեստություն եւ անտեղի ակտիվություն չի՞ ընկալվի, որ Հայաստանի Հանրապետության կուսակցություններից մեկի ղեկավարը համարձակություն է ստանձնում քաղաքական գնահատական տալ Ռուսաստանի Դաշնության համապետական ընտրություններին։ Երկիր, որը Հայաստանի ռազմավարական դաշնակիցն է։ Սակայն որքան ավելի մեծ թվով արձագանքների էի ծանոթանում, այնքան ավելի էր ամրապնդվում համոզմունքս, որ Պետդումայի ս.թ. դեկտեմբերի 4-ին տեղի ունեցած ընտրությունները խիստ խախտել են համաշխարհային քաղաքականության ուժի կենտրոնների ծրագրերը Ռուսաստանի հաշվով։

ԵՎՐԱՍԻԱԿԱՆ ՄԻՈՒԹՅՈՒՆԸ՝ ՀԱՅԱՍՏԱՆԻ ԻՆՔՆԻՇԽԱՆՈՒԹՅԱՆ ՊԱՀՊԱՆՄԱՆ ԵՐԱՇԽԱՎՈՐ

29.11-01.12.2011, Հայոց աշխհար

Մինչ Հայաստանի Հանրապետությունում կայանալիք Ազգային ժողովի ընտրությունների նախօրեին ծավալվող ներքաղաքական գործընթացները վերլուծելը՝ անհրաժեշտ է ըմբռնել և հասկանալ, թե գլոբալ ի՞նչ տեղաշարժեր են բնորոշ արդի աշխարհին և դրանք ինչ ազդեցություն կարող են ունենալ Մեծ Մերձավոր Արևելքի և Հարավային Կովկասի տարածաշրջանի երկրների ներքաղաքական իրադրության վրա։ Առանց դրա գիտակցման անհնար կլինի հավակնել Հայաստանի Հանրապետության ապագայի մեր տեսլականի օբյեկտիվությանը։
Եվ այսպես, Հունաստանում ու Եվրոպայի մի շարք երկրներում վերջերս տեղի ունեցած իրադարձությունները կասկած չեն թողնում, որ համաշխարհային ֆինանսատնտեսական ճգնաժամի երկրորդ ալիքն արդեն գլորվում է դեպի Եվրամիության երկրներ, հատկապես եվրոյի գոտու մեջ մտնող առանձին երկրներ` Իտալիա, Իսպանիա, Պորտուգալիա, Իռլանդիա։ Այդ պետությունները, Հունաստանի և Իտալիայի օրինակով, ամենամոտ ժամանակներս, ի մեծ դժգոհություն իրենց համաքաղաքացիների, դատապարտված կլինեն ընդունելու հարկային կոշտ միջոցներ, որպեսզի ինչ-որ կերպ խուսափեն դեֆոլտից։
Իրադարձությունները լավագույն ձևով չեն ծավալվում նաև ԱՄՆ-ում։ Բավական է հիշել այս տարվա սեպտեմբերի 17-ին Նյու Յորքում սկսված բողոքի ակցիան, որը կազմակերպել էր «Գրավիր Ուոլ-սթրիթը» (“Occupy Wall-Street”) շարժումը։ Առանձնակի ուշադրության է արժանի ԱՄՆ-ի քաղաքական էլիտայի վերաբերմունքն այդ ակցիաների հանդեպ։ Այսպես, ԱՄՆ նախագահի՝ Հանրապետական կուսակցությունից առաջադրվող հավակնորդ, ձեռներեց Հերման Քեյնը բողոքի այդ ակցիաներն անվանեց հակաամերիկյան (“CBS News” հեռուստաալիքի հոկտեմբերի 9-ի եթերով)։ Իր հեռուստահարցազրույցում Քեյնն ընդգծել էր, որ այդ բողոքներն իրենց էությամբ հակաամերիկյան են, քանի որ չեն ընդունում կապիտալիզմը և ազատ շուկան, որոնք Ամերիկային թույլ տվեցին աշխարհում զբաղեցնել իր ներկայիս դիրքը։ «Դա դասակարգային պատերազմ է»,- նշում է Քեյնը, իսկ շարժումը կազմակերպվել է արհմիությունների և դրանց հետ կապված խմբերի կողմից, որոնք ձգտում են ԱՄՆ տնտեսության հիմնախնդիրների համար քննադատության կրակը Բարաք Օբամայից ուղղել դեպի մասնավոր բիզնեսը։ Միևնույն ժամանակ, ԱՄՆ Կոնգրեսի Ներկայացուցիչների պալատի դեմոկրատական փոքրամասնության ղեկավար Նենսի Փելոսին, ընդհակառակը, աջակցություն է հայտնել «Գրավիր Ուոլ-սթրիթը» շարժմանը։ Դրա մասնակիցները, որոնք սեպտեմբերի կեսից նստացույց էին անում Նյու Յորքի ֆինանսական հաստատությունների առջև, նոյեմբերի 9-ին քայլերթով շարժվեցին դեպի մայրաքաղաք Վաշինգտոն։ Ժամանակը պատահականորեն չէր ընտրված, քանի որ նոյեմբերի վերջին տասնօրյակում ԱՄՆ Կոնգրեսի բյուջեի հարցերով երկկուսակցական կոմիտեն պետք է ներկայացներ գալիք 10 տարվա բյուջեի դեֆիցիտի 1,4 տրլն դոլարի կրճատման առաջարկը։ Ընդ որում՝ ենթադրվում է, որ առաջիկա ֆինանսական տարում բյուջեի դեֆիցիտի կազմելու է 120 մլրդ դոլար։ Բացի այդ, կոնգրեսականները պետք է իրենց որոշումը հայտնեին ունևոր ամերիկացիների հանդեպ հարկային արտոնությունները պահպանելու կամ հանելու վերաբերյալ։ Հատուկ նշենք, որ բողոքի ակցիան, ըստ դրա կազմակերպիչների մտահղացման, նպատակ է հետապնդում հանրային ուշադրությունը սևեռել ԱՄՆ-ի ֆինանսական էլիտայի հանցագործությունների վրա և հորդորում է կառուցվածքային փոփոխություններ կատարել երկրի տնտեսության մեջ։ Ցուցարարները որպես քաղաքական կարգախոս օգտագործում են «Մենք 99 % ենք» (“We are 99 %”) տերմինը։ Դրանում արտացոլվում է XX դարի 70-ական թվականներին սկսված տնտեսական միտումը, երբ ԱՄՆ-ի եկամուտների և հարստության մեծ մասը կենտրոնացված էր բնակչության 1 %-ի ձեռքում։ Այսպես, ԱՄՆ Կոնգրեսի բյուջեի հարցերով կոմիտեի համաձայն՝ 1979-2007 թթ. Ամերիկայի Միացյալ Նահանգների բնակչության 1 %-ի եկամուտներն աճել են միջինը 275 %-ով։ Այդ նույն ժամանակաընթացքում ամերիկացիների միջին դասը կազմող 60 %-ի եկամուտներն աճել են միայն 40 %-ով։ Ընդ որում՝ հարկ է նշել, որ վերջին 30 տարիներին բնակչության այդ 1 %-ն սկսել է քիչ հարկեր վճարել, ավելին՝ առավել հարուստ 400 հարկատուների եկամուտներն աճել են 392 %-ով, այն դեպքում, երբ նրանց կողմից վճարվող հարկերը 37 %-ով անկում են գրանցել։ Կարծում ենք, շատ բանի մասին են վկայում նաև “Time” ամսագրի՝ ս/թ. հոկտեմբերի 13-ին անցկացրած հարցախույզի արդյունքները։ Այսպես, հարցման ենթարկված ամերիկացիների 54 %-ը հայտարարել է, թե դրականորեն է վերաբերվում Ուոլ-սթրիթում անցկացվող բողոքներին, մինչդեռ 23 %-ի վերաբերմունքը եղել է բացասական։ “CBS News/New York Times”-ի անցկացրած հարցախույզը ցույց է տվել, որ ամերիկացիների 43 %-ը համաձայն է ընդվզողների հետ, իսկ 27 %-ը համաձայն չէ (բողոքի հանրահավաքներ էին տեղի ունենում Չիկագոյում, Բոստոնում, Լոս Անջելեսում, Սան Ֆրանցիսկոյում, Պիտսբուրգում)։ Այդ ակցիաների մասնակիցների մասին  ամերիկյան բնակչության լայն շերտերի շրջանում անցկացված հարցախույզների տվյալները վկայում են, որ նրանց մասնակցությունը բողոքի հանրահավաքներին մեծապես հետևանք է ամերիկյան միջին դասի շահերի ոտնահարման։ Հանուն արդարության նշենք, որ Եվրոպայի համեմատ, որտեղ տեղի է ունենում միջին դասի շահերի համատարած ոտնահարում, ԱՄՆ-ում այդ գործընթացն ավելի դանդաղ է կատարվում։

ՉԶԲԱՂՎԵԼ «ՆԵԿՐՈՖԻԼԻԱՅՈՎ»

Հանգամանք, որ վկայում է ընդհանուր առողջության մասին

25.11.2011, Հայոց աշխարհ

Արդեն «բարի» ավանդույթ է դարձել, երբ «Ազգային Միաբանություն կուսակցության» նախագահ Արտաշես Գեղամյանի հրապարակախոսական հոդվածներին, նրա մասնակցությամբ հեռուստահաղորդումներին հետեւում են ջղաձիգ արձագանքներ:
Ընթերցողի մեջ, անշուշտ, հարց կառաջանա` արդյոք «Ազգային Միաբանություն կուսակցության» ախոյանների ջղաձգությունը եւ նյարդային ցնցումների մեջ ընկնելը մենք բնութագրո՞ւմ ենք որպես «բարի» ավանդույթ: Մեզ չի կարող չոգեւորել այն հանգամանքը, որ Ա.Գեղամյանի կողմից բարձրացվող եւ մեր երկրի համար հույժ կարեւոր սկզբունքային հարցադրումներին նրանք պարզապես անկարող են հակադարձել տրամաբանված որեւէ այլ տեսակետ: Կնշանակի` Ա.Գեղամյանի գնահատականները, եզրակացությունները Հայաստանի համար առանձնահատուկ նշանակություն ունեցող հարցերի պարզաբանման ուղղությամբ անխոցելի են:
Բացառություն չէր նաեւ նոյեմբերի 22-ին Ա.Գեղամյանի ելույթը Հանրային հեռուստաընկերության` Նվեր Մնացականյանի «Հարցազրույց» հեղինակային ծրագրում: Քննարկման թեման էր` Եվրասիական միության ստեղծումը եւ հայաստանյան ու տարածաշրջանային զարգացումները: Չթաքցնեմ, «Ազգային Միաբանություն կուսակցության» նախագահությունում արդեն իսկ սովոր ենք, որ Ա.Գեղամյանի ցանկացած ելույթին` լինի Հ1-ով թե «Կենտրոն» հեռուստաալիքով, հատկապես վերջին մեկ տարվա ընթացքում, հաջորդում են հարյուրավոր զանգեր կուսակցության գրասենյակ, որոնց միջոցով մեր հայրենակիցներն իրենց դրվատանքի եւ համերաշխության խոսքերն են հղում առ «Ազգային Միաբանություն կուսակցություն» եւ Արտաշես Գեղամյան:
Այս անգամ, սակայն, մեր բոլոր սպասումները գերազանցվեցին, քանզի Հ1-ով Գեղամյանի ելույթից հետո ականատես դարձանք Ռուսաստանի Դաշնությունից, Ամերիկայի Միացյալ Նահանգներից, Ֆրանսիայից ու Բելգիայից ստացված զանգերի եւ սփյուռքահայ մեր բարեկամների ոգեւորության դրսեւորմանը:
Ի՞նչը հատկապես ուրախացրեց: Նախեւառաջ այն, որ ամենատարբեր հայացքների տեր եւ տարբեր երկրներում հանգրվանած մեր ժողովրդի ներկայացուցիչների համար առանձնահատուկ կարեւորություն են ձեռք բերել Հայաստանի ինքնիշխանության ծանրակշիռ դրսեւորումներն առանձնապես արտաքին քաղաքականության բնագավառում, որը եւ հաջողությամբ իրականացնում է նախագահ Սերժ Սարգսյանը եւ որի մասին իր հեռուստաելույթում շատ համոզիչ ու մատչելի խոսեց Արտաշես Գեղամյանը:
Իսկ Գեղամյանի ելույթի առանցքն այն էր, որ, այո, Հայաստանի Հանրապետությունը, շատ բարիդրացիական հարաբերություններ ունենալով թե՛ Միացյալ Նահանգների, թե՛ Եվրամիության անդամ երկրների եւ թե՛ Ռուսաստանի Դաշնության հետ, իր արտաքին քաղաքականությունը կառուցում է` առաջնորդվելով մեր երկրի պետական շահերով: Դրա հետ մեկտեղ` ապագայի տեսլականով, կարծում ենք, ավելի իրատեսական են թվում Հայաստանի Հանրապետության քայլերը նոր ձեւավորվելիք Եվրասիական միության անդամ երկրների հետ ավելի սերտ համագործակցելու ուղղությամբ:
Մեզ շատ էր հետաքրքրում, թե ի՞նչ արձագանքներ կլինեն հատկապես այն ուժերի կողմից, ովքեր անթաքույց ընկնավորվում են, երբ «Ազգային Միաբանություն կուսակցության» ղեկավարներն առանձնակի հետեւողականությամբ ու ջերմությամբ են արտահայտվում հայ-ռուսական ռազմաքաղաքական հարաբերությունների խորացման օգտին: Արձագանքը երկար սպասեցնել չտվեց, բայց, ավա՜ղ, խոստովանեմ. որքան խորն էր մեր հիասթափությունը, երբ էլեկտրոնային կայքերից մեկում ծանոթացանք միջակությունների տարածաշրջանային մրցույթի մշտական հաղթող, միջակությունների գերագույն միջակ հակոբ բադալյանի մեռելածին նյութին:
Թող ներեն մեզ մեր ընթերցողները համեմատության համար, սակայն չենք կարող երկու խոսքով չանդրադառնալ սույն գրչակին: Արդեն շուրջ մեկ տարի է, չարաճճի հակոբիկը ջանք ու եռանդ չի խնայում մամուլի էջերից հայ հանրությանը ներկայանալ որպես քաղաքական տեխնոլոգիաների մասնագետ, երբեմն-երբեմն էլ` որպես քաղաքագետ-վերլուծաբան:
Սակայն բավական է ընթերցողը կամային մեծ ջանքեր գործադրելով ստիպի իրեն կարդալ հակոբիկ բադալյանի «քաղաքական տեխնոլոգիաներին» վերաբերող նյութերը կամ էլ նրա էշ քաղաքական «վերլուծությունները», եւ հարկադրված կլինի խոստովանել, որ ակամայից հայտնվում է յուրատեսակ մի միջավայրում, երբ, դիցուք, ականատես ես դառնում գիշերային ժամերին Երեւանյան լճի շրջակայքում խմբված թեթեւաբարո գիշերային «թիթեռնիկների» հավաքին: